RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...
RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...
RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
3.5 Riskant seksueel gedrag<br />
Mirjam Busch<br />
Jonger<strong>en</strong> experim<strong>en</strong>ter<strong>en</strong> <strong>met</strong> seks <strong>en</strong> relaties, dat is van alle tijd<strong>en</strong>. Maar in hoeverre is er bij de<br />
huidige jonger<strong>en</strong> sprake van gezonde seksualiteit? Hoe ervar<strong>en</strong> is de jeugd van teg<strong>en</strong>woordig eig<strong>en</strong>lijk<br />
op dit gebied, wanneer ‘do<strong>en</strong> ze het’ voor het eerst, vrij<strong>en</strong> ze veilig, bescherm<strong>en</strong> ze zich teg<strong>en</strong><br />
zwangerschap <strong>en</strong> in hoeverre is er sprake van seksuele handeling<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> hun zin? Zijn er<br />
risicogroep<strong>en</strong> te onderscheid<strong>en</strong> <strong>en</strong> wat zijn de belangrijkste risicofactor<strong>en</strong>? Wat wordt er gedaan om<br />
seksuele <strong>gezondheid</strong>srisico’s <strong>en</strong> -problem<strong>en</strong> bij jonger<strong>en</strong> te voorkom<strong>en</strong> <strong>en</strong> in hoeverre is dit effectief?<br />
Focus op seksuele geme<strong>en</strong>schap zonder adequate bescherming<br />
In dit <strong>rapport</strong> wordt onder ‘riskant seksueel gedrag’ verstaan: seksuele geme<strong>en</strong>schap zonder<br />
adequate bescherming. Hieronder wordt verstaan onveilig vrij<strong>en</strong> (zonder condoom) <strong>en</strong>/of vrij<strong>en</strong><br />
zonder gebruik van e<strong>en</strong> anticonceptiemiddel (pil, condoom, spiraal, pessarium of iets anders dat<br />
beschermd teg<strong>en</strong> zwangerschap). Jonger<strong>en</strong> die zonder condoom vrij<strong>en</strong> lop<strong>en</strong> het risico op<br />
e<strong>en</strong> seksueel overdraagbare aando<strong>en</strong>ing (soa) <strong>en</strong> op onbedoelde zwangerschap indi<strong>en</strong> ook ge<strong>en</strong> pil<br />
of ander anticonceptiemiddel wordt gebruikt. Riskant seksueel gedrag is onderdeel van het bredere<br />
concept ‘seksuele <strong>gezondheid</strong>’, dat naast de fysieke <strong>gezondheid</strong> ook gaat over gedrag op het gebied<br />
van seksualiteit <strong>en</strong> relaties. Volg<strong>en</strong>s de Wereld Gezondheidsorganisatie heeft seksuele <strong>gezondheid</strong><br />
minst<strong>en</strong>s drie elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, namelijk:<br />
1. de mogelijkheid om te g<strong>en</strong>iet<strong>en</strong> van <strong>en</strong> controle te hebb<strong>en</strong> over seksueel <strong>en</strong> reproductief<br />
gedrag, in overe<strong>en</strong>stemming <strong>met</strong> e<strong>en</strong> sociale <strong>en</strong> persoonlijke ethiek;<br />
2. vrijwaring van angst, schaamte, schuld, onjuiste opvatting<strong>en</strong> <strong>en</strong> andere psychologische<br />
factor<strong>en</strong> die seksuele activiteit verhinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> de seksuele relatie schad<strong>en</strong>;<br />
3. vrijwaring van organische kwal<strong>en</strong>, ziekt<strong>en</strong> <strong>en</strong> tekortkoming<strong>en</strong> die seksuele <strong>en</strong><br />
reproductieve functies verstor<strong>en</strong>.<br />
Met jonger<strong>en</strong> word<strong>en</strong> hier voornamelijk ti<strong>en</strong>ers bedoeld.<br />
Zie bijlage 2 voor meer details over de gebruikte bronn<strong>en</strong>.<br />
`Hoeveel jonger<strong>en</strong> verton<strong>en</strong> riskant seksueel gedrag?<br />
E<strong>en</strong> vijfde deel van de seksueel actieve jonger<strong>en</strong> was onvoldo<strong>en</strong>de beschermd tijd<strong>en</strong>s laatste keer seks<br />
Uit onderzoek (zelf<strong>rapport</strong>age) onder middelbare scholier<strong>en</strong> blijkt dat 15% van de leerling<strong>en</strong> in het<br />
voortgezet onderwijs (12 tot <strong>en</strong> <strong>met</strong> 16 jaar) ooit seksuele geme<strong>en</strong>schap heeft gehad (Dorsselaer van et<br />
al., 2007, zie bijlage 2). Dit perc<strong>en</strong>tage stijgt <strong>met</strong> de leeftijd: van <strong>en</strong>kele proc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> op 12-jarige leeftijd<br />
tot ruim één derde op 16-jarige leeftijd (tabel 3.5.1). Het overgrote deel van de jonger<strong>en</strong> die seksuele<br />
geme<strong>en</strong>schap hebb<strong>en</strong> gehad heeft hierbij de laatste keer één of meerdere vorm<strong>en</strong> van anticonceptie<br />
gebruikt. Het condoom wordt het meest gebruikt, maar <strong>met</strong> de leeftijd neemt het gebruik van de pil toe,<br />
t<strong>en</strong> koste van het condoom. E<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong>lijk deel van de jonger<strong>en</strong> (vooral de allerjongst<strong>en</strong>) heeft zich<br />
echter tijd<strong>en</strong>s de laatste keer onvoldo<strong>en</strong>de beschermd teg<strong>en</strong> soa <strong>en</strong> zwangerschap. Zo heeft ongeveer<br />
20% van de jonger<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s de laatste keer seks ge<strong>en</strong> condoom gebruikt, 11% van de jonger<strong>en</strong> heeft<br />
70 <strong>RIVM</strong> Rapport <strong>270232001</strong>
Change language