RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...

3 Leefstijl van de jeugd
Verantwoording keuze overgewicht, alcohol en roken
In dit hoofdstuk staan leefstijlfactoren centraal. We bespreken niet alle leefstijlfactoren, maar we
hebben een keuze gemaakt. Allereerst hebben we daarbij gekeken naar leefstijlfactoren die bijdragen
aan de ziektelast in Nederland. Het gaat dan vooral om een gebrek aan lichaamsbeweging, een
ongezond eetpatroon (samen besproken in paragraaf 3.1 over overgewicht), alcoholgebruik (3.2) en
roken (3.3). Zo is roken verantwoordelijk voor bijna 21% van het totale aantal verloren levensjaren in
Nederland. Voor overgewicht is dit bijna 6% en voor alcoholgebruik bijna 3% (De Hollander et al,
2006). Door in te zetten op de preventie van overgewicht, alcoholgebruik en roken bij jongeren kan een
deel van de toekomstige ziektelast in Nederland worden voorkomen. Daarnaast kan voorkomen worden
dat jongeren al op korte termijn negatieve gevolgen van een ongezonde leefstijl ondervinden.
Cannabis meest gebruikte verboden middel
In de leeftijdsgroep 10 tot en met 18 jaar is cannabis met afstand het meest gebruikte verboden middel
(Van Laar et al., 2008). Cannabisgebruik heeft vooral op korte termijn negatieve gevolgen. Het is
gedrag dat voor een deel van de Nederlandse jongeren bij de jeugd periode lijkt te horen, maar dat
tegelijkertijd leidt tot veel zorgen bij ouders en professionals die met jongeren te maken hebben, al dan
niet aangewakkerd door onrustgevende berichten in de media. Door de feiten over het vóórkomen, de
oorzaken en (mogelijke) gevolgen van cannabisgebruik op een rijtje te zetten wordt duidelijk hoe groot
de problematiek werkelijk is en wat er aan te doen is.
Riskant seksueel gedrag kan negatieve gevolgen hebben
Ook riskant seksueel gedrag heeft vooral op korte termijn negatieve gevolgen voor jongeren. Denk aan
seksueel overdraagbare aandoeningen en tienerzwangerschappen. Het is, net als cannabisgebruik,
gedrag dat voor een deel van de Nederlandse jongeren bij de jeugdperiode lijkt te horen, maar dat
tegelijkertijd leidt tot veel zorgen bij ouders en professionals die met jongeren te maken hebben, al dan
niet aangewakkerd door onrustgevende berichten in de media. Door de feiten over het vóórkomen, de
oorzaken en (mogelijke) gevolgen van riskant seksueel gedrag op een rijtje te zetten wordt duidelijk
hoe groot de problematiek werkelijk is en wat er aan te doen is.
Opbouw van de afzonderlijke paragrafen
De verschillende paragrafen in dit hoofdstuk hebben dezelfde opbouw. Allereerst wordt de vraag
beantwoord hoeveel jongeren het ongezonde gedrag vertonen, gevolgd door een beschrijving van
trends (neemt het ongezonde gedrag toe of juist af in de tijd?) en door een internationale vergelijking
(hoe verhoudt het ongezonde gedrag van Nederlandse jongeren zich tot het gedrag van jongeren in
andere landen?). Voor een aantal leefstijlfactoren beschrijven we vervolgens de variatie in het
vóórkomen van het ongezonde gedrag in de provincie Noord-Brabant. Dit ter illustratie van de lokale
verschillen die er kunnen optreden in het voorkomen van ongezond gedrag (zie bijlage 2 voor een
verdere uitleg over de keuze voor deze provincie en de gebruikte gegevens).
Per leefstijlfactor beschrijven we daarna de korte en lange termijn gevolgen van het ongezonde gedrag,
de mogelijke oorzaken van het ongezonde gedrag en de subgroepen van jongeren die
hoogrisicogroepen vormen (in welke groepen jongeren komt het ongezonde gedrag relatief veel voor?).
We besluiten elke paragraaf met een overzicht van interventies en beleidsmaatregelen gericht op de
preventie van het ongezonde gedrag bij jongeren. Hierbij besteden we aandacht aan de mogelijke
settings waarin deze kunnen worden aangeboden.
RIVM Rapport 270232001 23