RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...

Vooral voor jeugdigen met ernstig overgewicht zijn de langetermijngezondheidsgevolgen groot
Wanneer iemand al vanaf jonge leeftijd ernstig overgewicht heeft, kunnen de mogelijke
gezondheidsgevolgen op latere leeftijd groot zijn. Jeugdigen met overgewicht hebben op latere leeftijd
een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, verstoorde glucosetolerantie en diabetes mellitus type 2.
Bovendien hebben jeugdigen met overgewicht ook vaak nog overgewicht als ze volwassen zijn, met
daaraan gekoppeld een verhoogd risico op bijvoorbeeld diabetes mellitus type 2. Circa 70% van de 6-
tot en met 9-jarige obese kinderen zal obesitas hebben als volwassene, terwijl dat percentage voor
jongeren (10 tot en met 14 jaar) 80% is (Whitaker et al., 1997). Uit een recente studie blijkt dat het
aantal vetcellen van een mens nauwelijks meer verandert na het twintigste levensjaar, ook niet als
iemand sterk aankomt of afvalt. Volwassenen met een BMI van minimaal 30, bleken ongeveer twee
keer zoveel vetcellen te hebben als normaal. Die hebben ze als (dikke) kinderen gekregen en als zij
eenmaal volwassen zijn blijft het aantal vetcellen gelijk (Spalding et al., 2008). Deze bevindingen
benadrukken het belang van de preventie van overgewicht in de jeugd.
Tabel 3.1.2: Gevolgen van overgewicht en obesitas bij jeugdigen.
Korte termijn
gevolgen voor de
gezondheid
Lange termijn
gevolgen voor de
gezondheid
• slechtere algemene gezondheid 1
• meer huisartscontacten 1
• meer schoolverzuim vanwege ziekte 1
• meer gezondheidsgerelateerde beperkingen bij dagelijkse activiteiten 1
• psychosociale gevolgen zoals stigmatisering, lager zelfvertrouwen, lager lichaamsbeeld,
eetstoornissen 2,3
• luchtwegaandoeningen zoals astma, slaapstoornissen 2,3,4
• cardiovasculaire aandoeningen zoals verhoogde bloeddruk, hoog cholesterolgehalte 2,3,4
• problemen aan het endocriene stelsel zoals diabetes mellitus type 2 5 , glucose intolerantie,
menstruatiestoornissen 2,4
• orthopedische afwijkingen zoals voetafwijkingen, o-benen, heupaandoeningen 2,3,4
• aandoeningen aan het spijsverteringskanaal zoals galstenen, leveraandoeningen 2,4
• neurologische afwijkingen, zoals verhoogde hersendruk 2,4
• verhoogde kans op hart- en vaatziekten 2,3,4
• diabetes mellitus type 2 2,3,4
• verhoogd vetgehalte in het bloed 2,3,4
• galblaasaandoeningen 2,3,4
• artrose 2,3,4
• bepaalde kankersoorten 2,3,4
1 Wijga et al., submitted; 2 Must & Strauss, 1999; 3 Reilly et al., 2003; 4 Dietz, 1998; 5 Renders et al, 2003
Wat is er bekend over de risicofactoren van overgewicht?
Disbalans tussen voeding en bewegen veroorzaakt overgewicht
Overgewicht wordt veroorzaakt door een positieve energiebalans. Een energierijk voedselpatroon, met
veel vet en suikers, in combinatie met afgenomen lichamelijke activiteit zijn de grootste bijdragen aan
de toename van lichaamsgewicht (WHO, 1999). De energiebalans wordt voornamelijk beïnvloed door
gedrag- en omgevingsfactoren. De zogenaamde ‘obesogene’ omgeving stimuleert mensen om veel te
eten en weinig te bewegen (Gezondheidsraad, 2003; Swinburn et al., 1999). In tabel 3.1.3 worden de
factoren die samenhangen met overgewicht weergegeven evenals de maatregelen om deze factoren te
beïnvloeden.
28 RIVM Rapport 270232001