RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...

3.3 Roken
Petra Eysink
Bijna niemand vindt zijn of haar eerste sigaret lekker. Maar toch gaan jongeren roken en een deel van
hen blijft roken. Hoeveel jongeren beginnen met roken en op welke leeftijd? Waarom beginnen
jongeren met roken? En waarom blijven ze roken? Zijn er groepen jongeren die meer risico lopen om te
gaan roken? Wat wordt er gedaan om roken bij jongeren te voorkomen en, bij jongeren die al roken,
om ze van het roken af te helpen? En is dit effectief?
Roken: definities en opmerkingen
In dit rapport beschouwen we het roken van sigaretten, shag, sigaren en pijp allemaal als roken. De
meeste jongeren die roken, roken sigaretten. Er zijn er maar weinig die sigaren of pijp roken. We
onderscheiden jongeren die ooit hebben gerookt, die de afgelopen maand hebben gerookt en
dagelijkse rokers. Het rookgedrag van jongeren wordt gemeten door middel van enquêtevragen
(zelfrapportage). Resultaten uit zogenaamde schoolenquêtes laten vaak hogere percentages rokers
zien dan resultaten uit gezinsenquêtes.
Gezond roken bestaat niet. Er is dan ook geen grens waarboven het roken schadelijk wordt, ook af en
toe roken is schadelijk voor de gezondheid. Bovendien is het gevaar groot dat ‘experimentele rokers’
of ‘gezelligheidsrokers’ verslaafd raken en uiteindelijk meer gaan roken. Met jongeren worden hier
voornamelijk tieners bedoeld. Zie bijlage 2 voor meer details over de gebruikte bronnen.
Hoeveel jongeren roken?
Helft van de scholieren heeft wel eens gerookt
Iets minder dan de helft van de scholieren in het voortgezet onderwijs (12 tot en met 18 jaar) heeft wel
eens gerookt (45%) (Monshouwer et al., 2004; STIVORO, 2007). Van de 12- tot en met 16-jarigen
heeft 33% ooit gerookt (tabel 3.3.1; Van Dorsselaer et al., 2007, zie bijlage 2). In de hoogste klassen
van de basisschool wordt nog nauwelijks gerookt, ongeveer 10% van de 10- en 11-jarigen heeft ooit
gerookt (Monshouwer et al., 2004; Van Dorsselaer et al., 2007; STIVORO, 2007). Het percentage
leerlingen dat wel eens heeft gerookt, stijgt met de leeftijd: op 17- en 18-jarige leeftijd heeft twee derde
wel eens gerookt.
Tabel 3.3.1: Percentage jongeren die ooit hebben gerookt of dagelijks roken naar leeftijd (tot en met 16 jaar),
geslacht en onderwijstype a in 2005 (Bron: Van Dorsselaer et al, 2007).
Ooit gerookt
Dagelijks
roken
Basisonderwijs Voortgezet onderwijs
Totaal BO Totaal VO 12 jaar 13 jaar 14 jaar 15 jaar 16 jaar
11,
9
j m tot j m tot j m j m j m j m j m
5,3 b
0,2 0
j = jongens, m = meisjes, tot = totaal
a N = 1.673 basisonderwijs, N = 5.422 voortgezet onderwijs
b verschil tussen jongens en meisjes is significant
8,
7
0,
1
31,7 34,3 33,0 13,2 10,0 21,8 19,2 32,7 41,6 46,1 51,1 52,1 58,7
7,1 9,8 8,3 0,9 0,5 1,5 2,5 6,7 11,3 10,7 18,3 22,0 20,7
48 RIVM Rapport 270232001