RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...

Gedragsproblemen voor een deel erfelijk bepaald
Of een kind gedragsproblemen krijgt is voor een deel erfelijk bepaald. Van de meest ernstige
gedragsproblemen (zwaar antisociaal of agressief gedrag) lijkt ongeveer de helft aan de genen te
kunnen worden toegeschreven (Van ’t Land & De Ruiter, 2006). Voor minder ernstige
gedragsproblemen is dat percentage waarschijnlijk lager. Uit tweelingonderzoek blijkt dat in bepaalde
families gedragsproblemen vaker voorkomen. In de praktijk zijn de effecten van erfelijkheid en
opvoeding niet goed te scheiden, al was het maar omdat erfelijk belaste ouders ook anders opvoeden
(Van ’t Land & De Ruiter, 2006).
Omgevingsgebonden risicofactoren vergroten kans op gedragsproblemen
Een combinatie van een aantal omgevingsfactoren vergroot de kans dat een jongere een
gedragsprobleem ontwikkelt (Van ’t Land & De Ruiter, 2006). De afzonderlijke factoren hebben
meestal alleen invloed als ook andere risicofactoren aanwezig zijn:
• Lage sociaaleconomische status.
• Psychiatrische stoornissen van de ouders.
• Crimineel gedrag van de ouders.
• Alcohol- en drugsmisbruik van de ouders.
• Roken en stress tijdens de zwangerschap.
• Huwelijksproblemen van de ouders.
• Lichamelijke kindermishandeling.
• Grote gezinnen (veel broertjes en zusjes).
• Negatieve ouder-kind interactie.
Zijn er subgroepen van jongeren die hoogrisicogroepen vormen?
Gedragsproblemen vooral bij jongens in het VMBO-b
Jongens hebben vaker gedragsproblemen dan meisjes (Ter Bogt et al., 2003; Van Dorsselaer et al.,
2007; Van ’t Land & De Ruiter, 2006). Als meisjes gedragsproblemen hebben, zijn ze minder vaak
openlijk agressief (Van ’t Land & De Ruiter, 2006). Allochtone jongeren melden meer
gedragsproblemen dan autochtone jongeren (tabel 4.2.6). Hoe lager het onderwijsniveau, des te meer
gedragsproblemen er voorkomen. In het VMBO-b heeft ongeveer een kwart van de leerlingen
gedragsproblemen, in het VWO nog geen 10%. Deze verschillen blijven bestaan als wordt gecorrigeerd
voor sekse, leeftijd en etniciteit (Ter Bogt et al., 2003; Van Dorsselaer et al., 2007).
Tabel 4.2.6: Percentage jongeren (12 tot en met 16 jaar) met gedragsproblemen naar etniciteit en schoolniveau
in 2005 a (Bron: Van Dorsselaer et al., 2007).
Etniciteit Schoolniveau
autochtoon allochtoon VMBO-b VMBO-t HAVO VWO
Gedragsproblemen 12,6 22,8 23,2 16,3 10,2 7,1
a N = 5.422
RIVM Rapport 270232001 103