RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...

gezondheid, zoals bijvoorbeeld een spreekuur, cursus, voorlichtingsavond. De Handleiding veilig vrijen
en seksualiteit voor het jeugdwelzijnswerk is speciaal ontwikkeld voor deze setting. Hierin staat het
ondersteunen van jongeren bij een gezonde en veilige seksuele ontwikkeling centraal. Daarnaast zijn er
enkele interventies voor meiden zoals Girls’Choice, een bordspel over zwangerschap en Girls’Talk, een
intensief seksespecifiek groepscounselprogramma dat erop is gericht kwetsbare meiden relationeel en
seksueel weerbaar te maken. Uit evaluatieonderzoek lijkt dit een veelbelovende interventie (Höing et
al., 2006).
Uit gesprekken met jongerenwerkers (gevoerd in het kader van de inventarisatie van interventies voor
jongeren) komt naar voren dat het aanbod niet zo geschikt is voor het werk in jongerencentra en het
straathoekwerk. Jongerenwerkers hebben behoefte aan materialen en methoden die zij kunnen
gebruiken in hun kortdurende contacten met jongeren. Gedacht kan worden aan een modulaire opbouw
van voorlichtingspakketten (Kocken et al., 2007). Ook blijken jongerenwerkers het lastig te vinden om
voorlichtingspakketten te gebruiken in voorlichting aan jongeren uit culturen waar seks moeilijk
bespreekbaar is. Zij moeten hun best doen hun vertrouwen te winnen en vanwege sociale controle is het
lastig om de allochtone doelgroep met voorlichting te bereiken (Kocken et al., 2007). Wellicht zijn
deze jongeren beter te bereiken als aandacht voor seksualiteit wordt ingebed in een breder thema,
bijvoorbeeld in een weerbaarheidtraining of zelfverdedigingcursus. Training en ondersteuning van
hulpverleners in deze setting is, net als van andere intermediairs, voor een succesvolle uitvoering van
interventies van belang.Ook kunnen in de wijk ouders van risicojongeren bereikt worden. Zo kan
bijvoorbeeld een opvoedingssteunpunt in de wijk worden opgericht waar ouders ook over de seksuele
opvoeding van hun kinderen kunnen spreken.
Ook internet geschikt kanaal om jongeren te bereiken
Jongeren besteden een groot deel van hun vrije tijd aan computeren en internet. Internet is dan ook een
geschikt kanaal om jongeren te bereiken, ook jongeren die niet (meer) naar school gaan. Internet is
vooral bij jongens een veel gebruikt kanaal voor informatie over seks. Ongeveer twee derde van de
jongens en één derde van de meisjes bezoekt veelvuldig internetsites die informatie geven over seks
(De Graaf et al., 2005). De huidige internetsites zijn vooral gericht op kennisoverdracht en soms
attitudeverandering (Kocken et al., 2007). Er wordt wel gedacht aan het ontwikkelen van een digitaal
soa-spreekuur en ‘web based’ advies op maat (Meijer et al., 2005). Binnen het ZonMw Programma
Gezond Leven wordt een project uitgevoerd waarin innovatieve en interactieve hiv/soarisicocommunicatie
interventies via internet zijn ontwikkeld en geïmplementeerd. De doelgroep van
deze interventies zijn heteroseksuele jongeren en jongvolwassenen die niet via school worden bereikt.
Een review naar interventies gericht op het verminderen van riskant seksueel gedrag van jongeren die
gebruik maken van massamedia, computer en internet toont dat media effectief kunnen worden ingezet,
vooral als ze worden aangevuld met interpersoonlijke strategieën (Delgado & Austin, 2007).
Samenvatting
Het overgrote deel van de seksueel actieve jongeren heeft bij de laatste keer seks één of meerdere
vormen van anticonceptie gebruikt. Vergeleken met tien jaar geleden is er sprake van een stijging van
het gebruik van een condoom (bij de laatste keer) en van het gebruik van condoom én pil (bij eerste
keer). Bij veel jongeren is echter geen sprake van consequent en effectief gebruik van condoom en
anticonceptie. Zij lopen daarmee risico op soa en/of zwangerschap. Laagopgeleide jongeren en
(bepaalde) allochtone jongeren zijn de belangrijkste risicogroepen. Om gedragsverandering te bereiken
is er een mix aan activiteiten nodig die samenhang vertonen, bijvoorbeeld in de vorm van een
programma. Naast publiekscampagnes die vooral zorgen voor bewustwording, draagvlak en
agendasetting moeten jongeren op maat worden voorgelicht en vaardigheden krijgen aangeleerd.
Jongeren hebben een goede en brede seksuele en relationele vorming nodig zodat zij verantwoorde en
82 RIVM Rapport 270232001