RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...

Wat zijn de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik?
Jongeren zijn gevoeliger voor alcoholschade dan volwassenen
Om verschillende redenen zijn jongeren gevoeliger voor alcoholschade dan volwassenen (Verdurmen
et al., 2006). Allereerst hebben jongeren doorgaans een kleiner lichaam, dat anders is van samenstelling
dan dat van volwassenen. Ten tweede is het lichaam van jongeren nog in ontwikkeling en daarom kan
bij langdurig zwaar gebruik van alcohol in het bijzonder de hersenontwikkeling geschaad worden. Dit
kan blijvende schade aan denken en gedrag veroorzaken. Ook incidenteel overmatig alcoholgebruik
kan al permanente hersenschade veroorzaken. Daarbij komt dat jongeren voor het verdovende effect
van alcohol, een direct gevolg van alcohol drinken, juist minder gevoelig zijn. Waarschijnlijk ligt hierin
deels de reden dat jongeren meer geneigd zijn ‘door te drinken’. Een belangrijk bijkomend punt is dat
mensen die op jonge leeftijd starten met alcohol drinken, meer kans lopen op latere leeftijd een
schadelijk drinkgedrag te ontwikkelen. Preventie en uitstellen van alcoholgebruik bij jongeren heeft
dus zeker gezondheidsvoordelen op lange termijn (Verdurmen et al., 2006). Overigens wordt onder
minderjarigen niet in alle gevallen het meeste alcohol gedronken. Voor vrouwen geldt dit wel, maar
voor mannen niet. Onder jongvolwassen mannen wordt meer alcohol gedronken dan onder mannelijke
tieners (Van Dijck & Knibbe, 2005). Voor het overgrote deel van deze groep geldt wel dat ze in hun
tienertijd zijn gestart met regelmatig alcohol drinken.
Bij jongeren openbaren zich vooral de acute consequenties van alcoholgebruik
De alcoholgerelateerde gezondheidsschade die zich al op jonge leeftijd openbaart zijn vooral de acute
consequenties van alcoholgebruik, zoals alcoholvergiftiging. Alcoholgebruik gaat echter ook gepaard
met schade die zich op langere termijn uit, zoals hersenschade en kanker. Hoe jonger iemand begint
met regelmatig en veel alcohol drinken, hoe jonger de leeftijd waarop deze consequenties zich kunnen
openbaren. Tabel 3.2.1 bevat een opsomming van de diverse gezondheidsrisico’s. Naast
gezondheidsschade is er overigens ook alcoholgerelateerde schade, die niet direct te maken heeft met
het effect van alcohol op de lichamelijke gezondheid (bijvoorbeeld verminderde leerprestaties).
Huidige trend bij jongeren: een stijgend aantal ziekenhuisopnamen door alcohol
In de periode van 2001-2005 is het aantal jongeren (16 jaar of jonger) dat met alcoholgerelateerde
aandoeningen in het ziekenhuis werd opgenomen ieder jaar gestegen. In 2001 werden 263 jongens en
meisjes opgenomen, in 2005 uiteindelijk 424 (Van Laar et al., 2007). De trend van meer
ziekenhuisopnamen valt samen met een periode waarin jongeren in Nederland steeds jonger drinken en
ook steeds risicovoller drinken.
Alcoholgebruik van anderen bedreigt ook de gezondheid van jongeren
Ook het alcoholgebruik van anderen is een bedreiging voor het gezond en veilig opgroeien van
jongeren. Het gaat dan vooral om het alcoholgebruik van volwassenen. Dit kan consequenties hebben
voor veiligheid buitenshuis (bijvoorbeeld door automobilisten onder invloed), maar ook binnen het
gezin: in gezinnen met ouders die veel drinken komt mishandeling en verwaarlozing meer voor.
Alcoholgebruik van de moeder tijdens de zwangerschap kan resulteren in neurologische en
lichamelijke beschadigingen bij kinderen (FASD, Foetaal Alcohol Spectrum Disorder). Op preventie
van deze gezondheidsbedreigingen gaat dit rapport niet verder in, maar alcoholpreventiemaatregelen,
gericht op de hele bevolking en op drinken in het algemeen zullen bijdragen aan het minimaliseren van
deze bedreigingen (Anderson & Baumberg, 2006).
RIVM Rapport 270232001 41