RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...

steeds groter wordende groep mensen die vanwege gezondheidsredenen stopt met het roken van tabak
(Nabben et al., 2007) Onder cafébezoekers bleef het gebruik van cannabis tussen 2000 en 2005 echter
stabiel. Onbekend is hoe het cannabisgebruik onder uitgaande jongeren zich elders in het land
ontwikkelt. Volgens observaties van sleutelfiguren is de dalende trend in het Amsterdamse
uitgaansleven niet landelijk waarneembaar. Met name in het zuiden van het land zou zich een lichte
stijging voordoen. Cijfers ontbreken echter. In veel clubs mag overigens niet geblowd worden, maar de
regels verschillen (Van Laar et al., 2008).
Met welke interventies en beleidsmaatregelen kan schadelijk cannabisgebruik bij jongeren
worden aangepakt?
Gezinsgerichte preventie in de algemene bevolking
Er bestaan diverse gezinsgerichte programma’s die (ook) van belang kunnen zijn voor cannabis. Ze zijn
overwegend van Amerikaanse snit en het meeste onderzoek naar hun nut stamt uit het buitenland. We
weten niet goed of deze benaderingen, al dan niet gewijzigd, met succes (afstel, uitstel of vermindering
van cannabisgebruik onder jongeren) inpasbaar zijn in de Nederlandse praktijk. Gezinsgerichte
preventie kan universeel zijn: gericht op hele bevolkingsgroepen. Men kan dergelijke interventies aan
schoolprogramma’s toevoegen of daaraan laten voorafgaan. Een Amerikaanse aanpak als ‘Preparing
for the Drug Free Years’ heeft een gunstige invloed op middelengebruik onder jongeren.
Gezinsgerichte interventies in hoog-risicogroepen zeer arbeidsintensief
Gezinsgerichte preventie kan ook toegespitst zijn: bestemd voor jongeren die een verhoogd risico op
het ontwikkelen van een cannabisstoornis lopen of daarvan al de eerste tekenen tonen. Een voorbeeld is
preventie van druggebruik bij kinderen van verslaafde ouders. Hier bestaat de uiteindelijke doelgroep
ook uit de kinderen, maar de interventie is vaak uitsluitend op de ouder(s) gericht, die een psychiatrisch
en/of een drugprobleem hebben. Dergelijke programma's zijn nog niet voldoende getest om tot
uitspraken te komen over effectiviteit. Specifieke cannabispreventieprogramma's zijn er vrijwel niet, in
Nederland.
Massamediale voorlichting alleen leidt niet tot gedragsverandering
Massamediale voorlichtingscampagnes dragen bij aan bewustwording, kennisvermeerdering en
attitudeverandering. Maar ze leiden nauwelijks tot aanpassing van gedrag. Als gedragsverandering toch
wordt nagestreefd, valt te overwegen de campagne op te nemen in een bredere preventiebenadering.
Een campagne kan in ieder geval wel helpen het onderwerp op de maatschappelijke agenda te plaatsen.
Uit de opgedane ervaringen blijft onduidelijk of een massamediale actie zich moet richten op de
algemene bevolking of op hoogrisicogroepen, op het voorkomen van cannabisgebruik of het
voorkomen van schadelijk gebruik, en op alleen cannabis of op middelengebruik (alcohol, tabak, drugs)
in ruimere zin (Rigter, 2007).
Interventies via internet in opmars
Internethulp voor problemen met cannabis vindt steeds meer ingang. Er zijn momenteel drie
instellingen die dit aanbieden. De drempel om aan hulp voor cannabisproblemen via het internet mee te
doen is laag. Het bereik van de reguliere verslavingszorg wordt ermee verhoogd. Over de effectiviteit
ervan is echter nog niets bekend. Wel worden er behandelingen via internet aangeboden, maar die
vallen buiten dit rapport over preventie.
RIVM Rapport 270232001 67