RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...

de bevolking: ze zijn ook de volwassenen van 2040 en ze zijn in 2070 de ouderen van Nederland, voor
zover ze niet eerder overlijden. Hoe gezond ze nu over het algemeen ook mogen zijn, het is vrijwel
zeker dat ook de relatief gezonde jeugdigen van tegenwoordig in hun laatste levensfase zullen worden
getroffen door gezondheidsproblemen en ziekten. De ouderdom komt immers met gebreken. Voor een
deel is dat niet te voorkómen, maar voor een deel wel.
Deel van ouderdomsziekten is in de jeugd te voorkomen
Veel gezondheidsproblemen bij ouderen zijn de resultante van gedragingen en invloeden vanuit de
omgeving die eerder in het leven plaatsvonden of die gedurende het leven opgebouwd zijn. Voor de
meeste factoren rond leefstijl en fysieke omgeving geldt dan ook dat hoe eerder ze zich ten goede
ontwikkelen (of keren), hoe meer effect op de latere gezondheid mogelijk is (De Hollander et al.,
2006). Het is vanuit dit zogenaamde levensloopperspectief van groot belang om in te zetten op
gezondheidsbevorderende interventies bij de jeugd, ook al zullen ze zich veelal pas later in het leven
terugvertalen in gezondheidswinst. Hierbij moeten we ons richten op het ongezonde gedrag bij de
jeugd dat bij de toekomstige volwassenen en ouderen kan leiden tot gezondheidsproblemen (VWS,
2006). Doel is dan het voorkomen van ziekte op latere leeftijd of, als dat onvermijdelijk is, uitstel van
het ontstaan. Daarnaast hebben veel van deze gedragingen ook direct effecten op de gezondheid, het
welzijn en de ontwikkeling van jongeren.
Keuze voor leefstijlfactoren in dit rapport
In deze rapportage is – in overleg met de opdrachtgever – gekozen voor een beperkt aantal
leefstijlfactoren: overgewicht (paragraaf 3.1), alcohol (paragraaf 3.2), roken (paragraaf 3.3), cannabis
(paragraaf 3.4) en riskant seksueel gedrag (paragraaf 3.5). Daarbij is overgewicht geen op zich staande
leefstijlfactor, maar de resultante van twee andere leefstijlfactoren; een ongezond voedingspatroon en
een gebrek aan lichaamsbeweging. Wel is duidelijk dat overgewicht een belangrijke risicofactor is voor
het ontstaan van bij voorbeeld coronaire hartziekten en diabetes op latere leeftijd. We hebben ons wat
betreft drugsgebruik expliciet beperkt tot cannabis, omdat dat in de leeftijdsgroep 10 tot en met 18 jaar
verreweg het meest gebruikte middel is. Voor de nadere afbakening van de onderwerpen, zie de
inleidingen van de genoemde paragrafen.
Leeswijzer voor het rapport
Opbouw paragrafen over leefstijlfactoren
De paragrafen over leefstijlfactoren in hoofdstuk 3 bieden in kort bestek de belangrijkste feiten en
cijfers. De afzonderlijke paragrafen hebben dezelfde opbouw (zie ook de inleiding van hoofdstuk 3).
Allereerst wordt de vraag ‘hoe vaak komt het gedrag of de leefstijlfactor voor?’ beantwoord.
Vervolgens wordt gekeken naar trends in de tijd en naar internationale en lokale verschillen. Daarna
komen de gevolgen van het specifieke risicogedrag aan bod zowel op de korte als ook op de lange
termijn. Na de risicogroepen en risicofactoren volgt een wat langere subparagraaf over mogelijke
preventieve interventies en hun geschatte effecten. Daarbij wordt ook aandacht besteed aan de settings
waarin ze kunnen worden aangeboden. De paragrafen worden telkens afgesloten met een
samenvattende alinea.
Hoofdstuk 4: emotionele problemen en gedragsproblemen
Veel mensen denken bij psychische problemen van kinderen en jongeren in eerste instantie aan
afzonderlijke stoornissen zoals ADHD, anorexia nervosa, fobieën, depressie of autisme. We hebben er
expliciet voor gekozen deze versnipperde diagnosegestuurde benadering niet te volgen in deze
rapportage. Deze keuze onderbouwen we in de inleiding van hoofdstuk 4. We beperken ons tot de twee
belangrijkste typen van psychische problemen in de jeugd: emotionele problemen (paragraaf 4.1) en
14 RIVM Rapport 270232001