RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...

(Kocken et al., 2007). Het ZonMw Programma ‘Seksuele gezondheid van de jeugd’ 7 is gestart om de
geconstateerde tekortkomingen in het aanbod te verhelpen, waarbij relatief veel aandacht aan
effectiviteit wordt besteed (ZonMw, 2006).
Vooral via school zijn veel jongeren te bereiken met voorlichting en seksuele vorming
De school blijkt de belangrijkste en best gewaardeerde informatiebron voor jongeren in Nederland wat
betreft dit onderwerp (De Graaf et al., 2005). Ruim 90% van de jongeren heeft op school (enige)
informatie gehad over seks. De mate waarin jongeren via school worden voorgelicht verschilt echter
enorm. Er bestaat in ons land namelijk geen nationaal curriculum, maar scholen bepalen zelf de
intensiteit waarmee seksualiteit aandacht krijgt (Pontier et al., 2006). Hier is dus nog winst te behalen.
De Rutgers Nisso Groep stelt voor om seksuele en relationele vorming te verankeren in de eindtermen
van het basis- en voortgezet onderwijs (RNG, 2008). Zij werken samen met Soa Aids Nederland aan de
ontwikkeling van een ‘basispakket seksuele vorming’ voor kinderen en jongeren van 5 tot 20 jaar. Ook
is winst te behalen door het verhogen van de implementatiegraad van effectieve interventies. In het
kader van het ZonMw Programma ‘Seksuele gezondheid van de jeugd’ wordt gestreefd naar landelijke
implementatie van het effectieve 8 lespakket ‘Lang leve de Liefde’ voor de onderbouw van het VMBO.
Ook wordt een versie van dit lespakket voor het VWO ontwikkeld (ZonMw, 2006). Het is voor de
effectiviteit van de lespakketten en andere interventies van groot belang dat de leerkrachten getraind en
ook tijdens de uitvoering ondersteund worden (Wiefferink et al., 2005; Robin et al., 2004).
Voorlichting vroeg beginnen, maar blijvende aandacht en aanpassing aan levensfase is noodzakelijk
Het is belangrijk vroeg met voorlichting en vorming te beginnen om jongeren zo goed mogelijk voor te
bereiden op het aangaan van (seksuele) relaties en te doordringen van het belang van het gebruik van
anticonceptie. Blijvende aandacht is echter gewenst. In eerste leerjaren gegeven voorlichting moet in
latere leerjaren een vervolg krijgen. Zonder gerichte follow-up valt van een eenmalige serie lessen
zoals bij Lang leve de Liefde, niet zonder meer te verwachten dat de bereikte effecten als vanzelf
beklijven (Vogels et al., 2002). De voorlichting dient aan te sluiten bij de verschillende leeftijden en
ervaringsniveaus van jongeren. Er zou sprake moeten zijn van een continuüm van
voorlichtingsactiviteiten die aansluiten bij de verschillende levensfasen van jongeren (Vogels et al.,
2002). Dat betekent beginnen met de basisschool en doorgaan tot het liefst HBO/WO, wanneer
jongeren naar verondersteld het meest seksueel actief zijn. Naast de klassikale of groepsgewijze
voorlichting op school is ook ruimte voor individuele voorlichting/counseling geboden, bijvoorbeeld
via reguliere contactmomenten met de jeugdarts of een speciaal spreekuur. Overigens is de school
vooral een geschikte setting voor een basisaanbod en niet voor maatwerk voor specifieke doelgroepen.
Ouders spelen belangrijke rol bij gezonde seksuele ontwikkeling kind
Ouders vormen een belangrijke doelgroep voor voorlichting over en ondersteuning bij de seksuele
opvoeding van hun kinderen (Meijer et al., 2005). Zij hebben de verantwoordelijkheid hun kinderen op
te voeden en te begeleiden in hun ontwikkeling, waaronder seksuele ontwikkeling, en ze hebben
7
Dit programma is gericht op de bevordering van de seksuele gezondheid van de Nederlandse jeugd van 10 tot 21 jaar, met
extra aandacht voor lager opgeleiden en allochtonen. Speerpunten zijn de preventie van ongewenste zwangerschappen, soa en
seksueel geweld. Aan de basis van dit subsidieprogramma staat het actieplan van Soa Aids Nederland en Rutgers Nisso Groep
(Meijer et al., 2005) gebaseerd op de resultaten van de studie Seks onder je 25 e (De Graaf et al., 2005). De eerder genoemde
inventarisatie van het huidige aanbod voor jongeren dient als input voor de verdere uitwerking van het programma (Kocken et
al., 2007).
8
Lang leve de Liefde leidt tot positieve effecten op het niveau van gedragsdeterminanten zoals kennis, houding ten aanzien van
veilig vrijen, risicoperceptie, vaardigheden en gedragsintenties (Fulpen et al., 2002). Het effect van de interventie op
daadwerkelijk vrijgedrag is niet onderzocht.
80 RIVM Rapport 270232001