RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...

Bijlage 2 Toelichting gebruikte bronnen
Deze bijlage bevat een beschrijving van de belangrijkste bronnen die gebruikt zijn voor dit rapport.
Allereerst volgt een toelichting op de belangrijkste basisbron van dit rapport, namelijk de HBSC-studie
(Health Behaviour in School-aged Children). Verder wordt beschreven welke bronnen gebruikt zijn
voor de internationale vergelijking van leefstijl en psychische gezondheid van jongeren en voor het
beschrijven van lokale verschillen in de prevalentie van een aantal leefstijlfactoren. Verder is
beschreven welke andere bronnen gebruikt zijn voor dit rapport. In hoofdstuk 4, over psychische
problemen bij jongeren, wordt kort beschreven hoe de prevalentie van emotionele problemen en
gedragsproblemen is gemeten. In deze bijlage wordt hierop uitgebreider een toelichting gegeven, onder
het kopje ‘Toelichting gebruikte bronnen hoofdstuk 4’.
HBSC studie basis voor gegevens over prevalentie, trends en risicogroepen
In dit rapport is gekozen voor één basisbron als het gaat om het beschrijven van de prevalentie, trends
en risicogroepen van verschillende leefstijlfactoren (hoofdstuk 2) en psychische problemen (hoofdstuk
3) bij de Nederlandse jeugd. Deze bron is de Nederlandse poot van de internationale studie ‘Health
Behaviour in School-aged Children (HBSC)’, een vierjaarlijks onderzoek onder Nederlandse jongeren
tussen de 11 en 18 jaar. Omdat niet alle gedragingen zijn nagevraagd bij de basisschoolkinderen en
omdat de 17 en 18-jarigen een niet-representatieve groep vormen (immers vooral HAVO en VWOleerlingen)
hebben we ons in veel gevallen beperkt tot de groep 12- tot en met 16-jarigen.
Het HBSC-onderzoek werd in 2005 voor de tweede keer uitgevoerd in Nederland door het Trimbosinstituut,
in samenwerking met het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en de Universiteit van
Utrecht (Van Dorsselaer et al., 2007). De eerste meting van de Nederlandse HBSC studie dateert uit
2001 (Ter Bogt et al., 2003). Door een vergelijking te maken van de gegevens uit 2005 met die uit
2001, kunnen we uitspraken doen over recente ontwikkelingen in de tijd, op basis van gegevens uit
dezelfde studie.
De gegevens uit de HBSC studie 2005 zijn bovendien gebruikt om extra data-analyses uit te voeren,
waarbij is nagegaan hoe vaak en bij welke subgroepen van jongeren er sprake is van het gecombineerd
voorkomen van ongezonde leefstijl factoren en/of psychische problemen (hoofdstuk 5).
Aanvulling met andere bronnen waar nodig
Ter aanvulling op de HBSC studie zijn veel andere bronnen gebruikt, bijvoorbeeld omdat deze in meer
detail de leefstijl of psychische gezondheid van jongeren weergeven (bijvoorbeeld gegevens uit de
studie ‘Seks onder je 25 e ’ in paragraaf 3.5 over seksueel risicogedrag), dan wel omdat ze een
aanvulling vormen op de HBSC studie (bijvoorbeeld. gegevens gebaseerd op lichamelijk onderzoek
waarin lengte en gewicht van jongeren is gemeten in paragraaf 3.1 over overgewicht).
Internationale vergelijking gebaseerd op twee grote internationale studies
Voor de internationale vergelijkingen in dit rapport is naast de HBSC-studie (Currie et al., 2004) ook
gebruik gemaakt van een andere grote internationale studie bij jongeren: de ESPAD (the European
School Survey Project on Alcohol and Other Drugs; Hibell et al., 2004). Deze studies zijn gebaseerd op
vragenlijsten onder jongeren van 11, 13 en 15 jaar (HBSC) en scholieren van 15 en 16 jaar (ESPAD).
Hoewel het gebruik van vragenlijsten niet voor alle onderwerpen (zoals overgewicht) de ideale
methode is om gegevens te verzamelen, weegt hier een aantal belangrijke voordelen tegen op. De
RIVM Rapport 270232001 145