RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...

Psychische gezondheid heeft betrekking op een groot aantal gedragingen
In dit rapport hebben we, naast een vijftal leefstijlfactoren, in kaart gebracht hoe het is gesteld met de
psychische gezondheid van jongeren. Het betreft hier een containerbegrip voor een groot aantal
gedragingen, van depressief, teruggetrokken en angstig gedrag tot agressief gedrag , die tot op zekere
hoogte behoren tot het ‘gewone’ gedragsrepertoire van jongeren en een breed arsenaal aan oorzaken
kunnen hebben (Crone et al., 2005). In de puberteit ontstaan hiermee, gezien de ontwikkelingsfase
waarin jongeren zitten, in algemene zin vaker problemen mee dan in andere stadia van het leven. Dat
hoeft niet direct reden tot zorg te zijn. Vraag is dan wel waar de grens ligt tussen wat ‘normaal’ en wat
‘ver’- en/of ‘gestoord’ is. Ondanks dat het hier gaat om een breed begrip bestaat in de wetenschap
redelijke consensus over wanneer dergelijke gedragingen problematisch worden. Op basis hiervan kan
onderscheid gemaakt worden tussen ‘onschuldig’ en ernstig, klinisch gedrag met een vergrote kans op
dergelijke problemen in het latere leven (hoofdstuk 4). Het zijn deze maten die zijn gebruikt in dit
rapport. In dit rapport wordt geen aandacht besteed aan de versnipperde diagnosegestuurde benadering
van afzonderlijke psychische stoornissen, zoals ADHD, depressie, anorexia nervosa of autisme. Voor
het beschrijven van psychische problemen van kinderen en jongeren en de bijbehorende preventieve
interventies is deze benadering om meerdere redenen niet altijd zo geschikt. Zo zijn veel van de
psychiatrische diagnoses ontwikkeld voor volwassenen en in de praktijk moeilijk toepasbaar op
kinderen en jeugdigen. Ook is er een enorme overlap tussen diagnoses: de meeste jongeren met één
diagnose voldoen ook aan de criteria voor tenminste één andere stoornis.
6.2 Wat zijn de trends in het gezondheidsgedrag van de Nederlandse jeugd?
Trends in gezondheidsgedrag
Wat is nu de status quo met betrekking tot het alcohol-, tabak- en cannabisgebruik van jongeren en van
het vóórkomen van overgewicht, riskant seksueel gedrag en psychische problemen? En, in hoeverre
zijn er verslechteringen dan wel verbeteringen op deze terreinen ten opzichte van een aantal jaren
geleden?
Meer positieve ontwikkelingen
In meer positieve zin zien we het volgende:
Roken
• Het aantal jongeren dat de afgelopen vier weken heeft gerookt is vanaf 1997 gedaald. Dit na
een lichte stijging tussen 1991 en 1996. Bij 10- tot en met 14-jarigen gaat het om een daling
van 12% in 1997 naar 6% in 2006. Bij 15- tot en met 20-jarigen om een daling van ongeveer
46 naar 37%. Dit betekent overigens ook dat nog steeds ruim één op de drie 15- tot en met 20jarigen
wel heeft gerookt de afgelopen maand (paragraaf 3.3).
Cannabisgebruik
• Na een stijging eind jaren tachtig, begin jaren negentig, is vanaf 1996 het aantal jongeren dat
ooit cannabis heeft gebruikt licht gedaald en daarna gestabiliseerd tot rond de 20% voor 12- tot
en met 18-jarigen in 2003. Het actuele gebruik (gebruik in de afgelopen maand) is licht
gedaald tussen 1996 en 2003 van 11 naar 9%, vooral onder jongens (paragraaf 3.4).
Condoomgebruik en tienerzwangerschappen
• Het condoomgebruik (bij de laatste keer seks) is toegenomen tussen 2001 en 2005 van 72 naar
82%. Ook het aantal jongeren dat de pil en het condoom (‘double Dutch’) combineert, is
toegenomen. Het aandeel jongeren dat een soa oploopt, blijft echter groot in vergelijking met
de rest van de bevolking. Wel is, na een stijging in de jaren negentig, het aantal
118 RIVM Rapport 270232001