RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...

3.2 Alcohol
Monique Kuunders
Het alcoholgebruik dat zich in de tienertijd ontwikkelt is vaak bepalend voor hoe met alcohol in het
verdere leven wordt omgegaan. Maar heeft het ook gevolgen voor jongeren zelf? Welke factoren
zorgen er eigenlijk voor dat jongeren alcohol gaan drinken? En hoe kan alcoholgebruik van jongeren
voorkomen of verminderd worden?
Alcoholgebruik en schadelijk drinkgedrag: definities en begrippen
In dit rapport wordt met ‘alcohol’ bedoeld: alcoholhoudende drank. Met ‘alcoholgebruik’ wordt het
drinken van alcoholhoudende drank aangeduid. De term ‘actuele drinkers’ of ‘drinkende jongeren’
duidt op jongeren die bij onderzoek hebben aangegeven in de afgelopen maand alcoholhoudende
drank te hebben gedronken. De term ‘binge drinken’ is bij het onderzoek naar alcoholgebruik in dit
geval gedefinieerd als: één keer of vaker vijf glazen of meer op één gelegenheid gedronken. Voor
jongeren geldt dat er geen ondergrens is aan te geven voor schadelijk alcoholgebruik, of een grens
voor wat bij volwassenen wordt aangeduid met ‘verantwoord alcoholgebruik’. Wel is duidelijk dat
grotere hoeveelheden alcohol drinken schadelijker is dan het drinken van kleinere hoeveelheden.
Ook geldt dat hoe vaker wordt gedronken, hoe meer alcohol uiteindelijk wordt geconsumeerd en
hoe groter de kans op gezondheidsschade. Met een ‘schadelijk drinkpatroon’ wordt in dit rapport
geduid op drinkgedrag waarbij veel en/of vaak alcohol gedronken wordt. Met jongeren worden hier
voornamelijk tieners bedoeld.
Zie bijlage 2 voor meer details over de gebruikte bronnen.
Hoeveel jongeren gebruiken alcohol?
Jongeren starten jong met alcoholgebruik en drinken veel en vaak
Bij jongeren in Nederland is alcohol drinken op lage leeftijd heel gewoon en bovendien drinken ze veel
en vaak. Dit is in het kort de conclusie uit het laatste grootschalige onderzoek naar gezondheidsgedrag
onder jongeren met cijfers uit 2005 (Van Dorsselaer et al., 2007, zie bijlage 2). Regelmatig drinken is
al op jonge leeftijd eerder regel dan uitzondering. Dit is te zien aan het percentage leerlingen dat de
afgelopen maand dronk: 23% van de 12-jarigen, 71% van de 16-jarigen (figuur 3.2.1). De eerste
ervaringen met alcohol heeft het overgrote deel van de jongeren wanneer ze nog niet op het voortgezet
onderwijs zitten. Ruim 50% van de 12-jarigen heeft al eens ooit gedronken. Dit stijgt snel tot een
percentage van ruim 85% bij 15-jarigen.
36 RIVM Rapport 270232001