Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

gasvondst in Groningen in het begin van de jaren zestig een belangrijke impuls
vormde tot het latere besluit om tot sluiting van de mijnen over te gaan.
In 1965 verschijnt dan de Eerste Mijnnota van de hand van minister Den Uyl (PvdA).
Deze nota laat voor de eerste keer een gecoördineerde energiepolitiek voor
Nederland op de lange termijn zien. Het aandeel van de steenkool zal volgens deze
nota sterk afnemen. Voorgesteld werd vervolgens om enkele mijnen te sluiten casu
quo te integreren. Het was de bedoeling dat de uiteindelijke kolenproduktie afnam
van 11 miljoen ton in 1965 tot 7,4 miljoen ton in 1975. Dit proces van sluiting en
integratie van bepaalde mijnen zou gepaard moeten gaan met het starten van een
reïndustrialisatieproces, gesteund door een actief regeringsbeleid.
Deze Eerste Mijnnota werd zowel in het parlement als in Limburg goed ontvangen.
Het proces van uitvoering van de mijnsluitingen ging echter veel sneller dan
verwacht.
Bij het uitbrengen van de Tweede Mijnnota in 1969 door minister De Block (KVP)
bleek de markt voor zowel huis- als industriekolen drastisch verslechterd te zijn. Dit
was mede een gevolg van de door de overheid bevorderde omschakeling op gas. In
de Tweede Mijnnota werd dan ook voorgesteld om alle mijnen - zowel staatsmijnen
als particuliere mijnbedrijven - vóór 1975 te sluiten. Tevens werd geconcludeerd dat
het tempo van herindustrialisatie niet gelijk was aan het tempo van de mijnsluitingen.
De groei van de werkgelegenheid bleef achter, als gevolg van een verslechterende
economische situatie en door de gunstige premieregelingen, die onder andere de
Belgische overheid aan nieuwe bedrijven aanbood.
In de loop der jaren zijn vele werknemers afgevloeid. Door normaal verloop vloeiden
er circa 10.000 af, terwijl verder bij de sluiting van de meeste mijnen circa 30.000
elders geplaatst of vervroegd gepensioneerd werden. Begin 1971 resteerden bij de
nog in bedrijf zijnde mijnen 15.000 werknemers.
De Derde Mijnnota, die door minister Langman (VVD) in 1972 werd uitgebracht,
veranderde niets aan het sluitingsjaar 1975 voor alle mijnen. Wel probeerde men de
herindustrialisatie van Zuid-Limburg te stimuleren door het verplaatsen naar Heerlen
van enkele overheidsdiensten zoals het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds en een
gedeelte van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Verder werd besloten tot het
oprichten van een Rijksuniversiteit te Maastricht. Op 31 december 1974 sloten de
laatste mijnen hun poorten. Een hoofdstuk in de industriële geschiedenis van
Nederland en een tijdperk van grote homogeniteit in het sociale, culturele en
economische leven van Limburg werd afgesloten.
101