Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

gekregen over de bestuurlijke puinhoop bij het College van Toezicht Sociale Verzekeringen. Linschoten was
bekend geworden door de boeteregeling Pemba. Deze financiële prikkel voro werkgevers zou moeten
leiden tot preventie, verzuimbestrijding en reïntegratie en uiteindelijk vermindering van het aantal
WAO’ers.
1999 Nederland telt begin 1999 zo’n 900.000 arbeidsongeschikten. Staatssecretaris Hoogervorst (VVD, Sociale
Zaken) wil ingrijpen. Het Kamerlid Wilders (VVD) wil maatregelen maar constateert dat de WAO een
taboe is geworden binnen de PvdA. De PvdA durft een aantal jaren al geen enkel voorstel meer te
lanceren.
2000 Alle betrokken (politici, vakbondsbestuurders, werkgevers, deskundigen) lanceren hun eigen ideeën
over de noodzakelijke hervormingen. Er is volop discussie, maar niemand is het met iemand eens. Ten
einde raad geeft het kabinet-Kok II aan de commissie-Donner de opdracht een hervorming te bedenken.
2001 De commissie onder leiding van Piet-Hein Donner stelt voor voortaan alleen nog mensen die ‘duurzaam
volledig arbeidsongeschikt zijn’ tot de WAO toe te laten. Andere, gedeeltelijk afgekeurde, werknemers
moeten vervangende arbeid zoeken. De werkgever moet hen daarbij helpen. Als de werknemer er na twee
jaar nog niet in geslaagd is om een andere baan te vinden, belandt hij in de WW en vervolgens in de
bijstand. Het kabinet vraagt de Sociaal-Economische Raad (SER) advies over dit plan. De WAO blijft
daarmee nog even onderhevig aan ‘polder politics’. Een deel van de schuldigen aan de groei van het
vraagstuk, de werkgevers en werknemersorganisaties, zit in de SER.
2001 Kroonlid Linschoten vindt het plan-Donner naief en ondoordacht. De zinnige voorstellen zijn volgens
hem bestaand beleid, in de nieuwe voorstellen spant de commissie het paard achter de wagen. Het
voorstel om een scheiding aan te brengen tussen arbeidsongeschiktheid die is ontstaan door werk en
door andere omstandigheden, is volgens Linschoten onhaalbaar, niet goed. Het verband tussen oorzaak
en ziekte is volgens hem bijna niet aantoonbaar, waardoor de uitvoering vrijwel onmogelijk wordt. Het
plan om Pemba af te schaffen, de wettelijke maatregel die werkgevers verplicht om een hogere premiet e
betalen naarmate meer van hun werknemers in de WAO instromen, vindt hij onzinnig. Als er een
prikkel is die werkgevers in beweging heeft gebracht is het de Pemba.
2001 Staatssecretaris Hoogervorst werkt in het geheim aan een eigen plan voor de WAO. Zij wil de SER niet
in de wielen rijden maar de SER ervaart dit wel als traineren.
In het derde kwartaal van 2001 zijn volgens het CBS 965.000 WAO-uitkeringen verstrekt. Dat is 25.000
meer dan het jaar daarvoor. Het aantal WAO’ers gaat op weg naar een miljoen.
2001 De glijbaan naar de WAO is nog spiegelglad. In november 2001 wordt bekend dat WAO-uitvoerder
Cadans keuringsartsen een bonus biedt als zij WAO’ers ongezien’herkeuren’. Dat gebeurt dan via een
administratieve afhandeling. De bonus is bedoeld om de grote achterstanden bij WAO-herkeuringen weg
te werken. De beloning daalt als de WAO’er toch wordt opgeroepen. Voor de WAO-uitkering heeft
ongeziene herkeuringen geen gevolgen. Een woordvoerder van de Lisv, dat de uitvoering van de WAO
coordineert en de regeling niet kent, vindt dit ‘onvoorstelbaar’ : ontoelaatbaar en afkeurenswaardig. De
wet bepaalt immers dat alle WAO’ers periodiek opnieuw moeten worden gekeurd, uiterlijk na vijf jaar.
De uitkeringsgerechtigden krijgen daarvoor een vragenlijst thuisgestuurd. In de praktijk wordt op
grond van hun antwoorden over de uitkering beslist. De WAO’er kan op de vragenlijst ook aangeven
opnieuw opgeroepen te willen worden voor keuring. Volgens Cadans wil 15% dat.
De WAO-uitvoerders kampen met lange wachtlijsten, die het gevolg zijn van een tekort aan
keuringsartsen en arbeidsdeskundigen. Daardoor ontstond in eerdere jaren al een vertraging bij het
keuren van werknemers die zich na een jaar ziekteverzuim voor de WAO aanmeldden. In 1999 werd
ruim 40% van hen te laat gekeurd. Die achterstand zijn medio 2001 weggewerkt maar daardoor ontstaan
wachtlijsten bij de herkeuring. Voor het wegwerken daarvan en voor het aannemen van extra
keuringsartsen heeft het Lisv in 2000 22,7 miljoen euro extra uitgetrokken. Het tekort blijft echter.
2001 Er blijken 26 hofleveranciers voor de WAO, dat zijn bedrijven die meer dan 100 werknemerms in de
WAO hebben. Dat zijn hoog risicobedrijven. Gemiddeld blijken deze 26 hofleveranciers 336
werknemers/ arbeidsongeschikten te kunnen missen. De veronderstelling dat deze grote bedrijven met
een professionele personeelsafdeling in staat waren om stringent verzuimbeleid te voeren, bleek
onjuist.
2002 De SER bereikt een onderhandelaarsakkoord op hoofdlijnen over een herziening van de WAO, dat sterk
lijkt op het plan van de commissie-Donner. SER-lid en oud-staatssecretaris van Sociale Zaken Robin
Linschoten (VVD) ziet er echter al direct niets in. In een reactie keuren ook VVD en D66 het akkoord af.
150