Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

Het verloop van het beleidsvormingsproces onder militair gezag
Het regime van 1960-1961 kwam tot stand na een coup van enkele tientallen
overwegend jonge officieren uit de lagere en middelbare rangen. De meeste
officieren kenden elkaar niet voor de coup omdat de voorbereidingen in het geheim
plaats hadden gevonden zij vanuit anonieme cellen hadden geopereerd. Na de
staatsgreep ontstond er binnen de groep die zich uiteindelijk als één junta
presenteerde verschillende ideologische facties. De dominante factie had echter een
seculiere oriëntatie en stond ook de secularisering van de imamscholen voor. De
selectie van nieuwe ministers, voornamelijk hoogleraren en technocraten, verliep
echter niet gecoördineerd. De meeste ministers werden geselecteerd vanwege hun
reputatie en op basis van hun vermeende expertise over een bepaald onderwerp of
beleidsterrein. Zo benoemde de junta de decaan van het elitaire en kemalistische
Politieke Wetenschappen Faculteit van de Universiteit van Ankara op het ministerie
van Nationaal Onderwijs.
Vanwege de interne twisten heeft de junta na de selectie van ministers echter geen
enkele interesse meer voor de voortgang van de hervormingen binnen het
imamscholenbeleid getoond. Daarbij kwam ook dat de ministers van Nationaal
Onderwijs elkaar gemiddeld om de vijf maanden afwisselden. De vierde en laatste
minister tijdens het militaire gezag was zelfs geen kemalist maar een Turksislamitisch
nationalist. Iedere minister benoemde commissies waarin telkens
vertegenwoordigers van alledrie de beleidsgemeenschappen door elkaar heen zitting
hadden. Uiteindelijk werd de gewenste hervorming die wel was voorgeschreven,
niet uitgevoerd. De situatie na het aftreden van de junta was zelfs zo dat er meer
imamscholen waren bijgekomen met hoofdzakelijk Turks-islamitisch nationalistisch
getinte onderwijsprogramma’s dan er voor de coup bestonden. De belangrijkste
actoren waren niet de militairen maar de achtereenvolgende ministers van onderwijs
die, ofschoon kort op die positie, hun stempel op het verloop van het beleidsproces
konden drukken.
In 1971 bleef een staatsgreep achterwege, maar de Generale Staf van de Turkse
Strijdkrachten wist door het uitvaardigen van een ultimatum het aftreden van de
zittende centrumrechtse regering af te dwingen. In plaats daarvan werd een regering
van voornamelijk links georiënteerde economen en technocraten gevormd. De
eveneens links-progressieve junta schreef op het gebied van de imamscholen
secularistische hervormingen volgens de ‘ware’ principes van het kemalisme voor.
Het technocratische kabinet is voor een belangrijk deel in de implementatie van hun
programma geslaagd. De minister van Nationaal Onderwijs, de kemalist Şinasi Orel,
wist binnen een half jaar na de uitvaardiging van het ultimatum de zevenjarig
imamopleidingen terug te brengen tot driejarige beroepsopleidingen en werd na
145