Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

eerst aandacht aan te besteden. Gebleken is dat als een beëindigingsvoorstel in allerlei
opzichten wel degelijk is, maar eerdere beëindigingsvoorstellen het niet haalden (zie
onder 1), de voorwaarde van een adequaat voorstel onvoldoende is. Kortom, als de
zaak eenmaal verziekt is, helpt ontwerpkwaliteit lang niet altijd meer. Dat komt
omdat verzet een belangrijke barrière is. Dit brengt ons op een derde weg.
3 De derde verklaring voor een gering aantal beëindigingsgevallen is een meer
politicologisch-bestuurskundige. Deze verklaring behelst dat allerlei politieke en
maatschappelijke actores geen direct belang hebben bij beëindiging. Deze verklaring
betrekt een belangengroep-theoretisch, bureaupolitiek- en
stemmenmaximalisatieperspectief op beleidsbeëindiging en substantiële deregulering.
- Vanuit een belangengroeptheoretisch perspectief is afschaffing van een wet niet te
verwachten; wie eenmaal pleitte voor bij voorbeeld milieubeleid en wetgeving, zal
een wet die regulerend optreedt niet graag zien verdwijnen. Afschaffing roept zo
verzet op. Dat zal bestuurders huiverig kunnen maken om aan deregulering te
beginnen.
- Het bureaupolitieke perspectief leert dat ambtenaren zichzelf geen brood uit de
mond zullen stoten, en hun eigen afdeling of dienst (bureau) zullen verdedigen.
Spontane suggesties voor het intrekken van een wet zijn van hen niet te verwachten.
- Uitgaande van een stemmenmaximalisatiestreven van politieke partijen kan
substantiële deregulering ook inopportuun zijn: wie kan immers electorale winst
verwachten bij afschaffing? Vooral geboorte geeft immers gejuich.
Deze politicologisch-bestuurskundige invalshoek vraagt daarmee aandacht voor
posities, belangen en machtsbalansen. Dit perspectief Ieidt ons zo naar een aantal
andere barrières bij beleidsbeëindiging die een afschaffingsvoorstel kunnen doen
stranden. We noemen er een aantal, maar ze zijn niet limitatief (zie DeLeon, 1978a, b).
- Een eerste obstakel betreft nogal eens een gebrek aan voldoende bestuurlijke
prikkels tot beëindiging. Dat komt omdat bestuurders vaak gekozen zijn op een
programma waarin beleid is aangekondigd. Daar is eerder eer mee te behalen, dan
met voorstellen om iets te stoppen.
- Een tweede belemmering kan liggen in het bestaan of ontstaan van sterke antibeëindigingscoalities.
Verliezers zullen zich verzetten. Dat kunnen ambtenaren zijn,
maar ook maatschappelijke groeperingen.
- Ten derde: zoals er prikkels kunnen ontbreken bij bestuurders, kan dat ook gelden
voor parlementariërs.
- Ten vierde kan het afbouwen van bij voorbeeld een regeling gepaard gaan met zgn.
beëindigingskosten. Denk aan leegstaande ziekenhuizen na sluiting. Zo zijn er meer
barrières (zie verderop).
110