Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

programma’s en thema’s. Nederland heeft heeft uiteindelijk in de periode 1994-1998
met bijna de helft van alle landen in de wereld een officiële hulprelatie (NRC, 031198).
‘Er was veel leed in de wereld, dus wat Pronk deed was goed gedaan’ (NRC, 031198).
Er was tijdens zijn ministerschap amper een Kamerlid die de minister durfde
‘aanpakken’. Zelden werd Pronk tegengesproken. Kritiek slorpte de minister snel op
(‘hij heeft het vaak al eerder gezegd’, stelde hij dan).
Zijn hart als minister lag bij Afrika, waar hij vaak verbleef en dan ook ‘een enveloppe
bij zich had’. Zijn ministerschap was breed door .... de hulp in de breedte. Hij gaf hulp
aan heel veel landen, vooral projecthulp. Pronk kon zich met ‘van alles’ bemoeien,
mede omdat hij in de hulp aan vele landen een middel zag om te proberen overal
invloed te krijgen. Hij maakte van ontwikkelingssamenwerking buitenlands beleid, zou
je kunnen zeggen.
Conclusie: onder het gepassioneerd ministerschap van Pronk was in de periode 1994-
1998 sprake van veel versnipperde hulp, veel projecthulp, veel
beïnvloedingspogingen. Sinds Pronk in 1989 voor de tweede keer minister werd werd
de lijst van te steunen landen almaar langer (VK, 071198). Pronk zelf, met een goed
geheugen, was als de beste geïnformerd over hoe de hulp in elkaar stak.
De NAR adviseert
Had de minister nooit advies gekregen om het anders te doen? De Nationale
Adviesraad voor Ontwikkelingssamenwerking, de NAR, kende als lid onder meer de
‘ontwikkelingsgoeroe uit Nijmegen’ (zoals Pronk hem noemde) Paul Hoebink, en Jan-
Willem Gunning, directeur van het Centrum voor Afrikastudies aan de universiteit
van Oxford. De NAR adviseerde Pronk in 1995 om terug te gaan naar steun aan zo’n
tien tot twaalf landen. Volgens de NAR zou de hulpverlening onbeheersbaar kunnen
worden. Pronk trok er zich niets van aan. Het advies verdween in de la. De Tweede
Kamer ging met Pronk mee in de hulpverlening aan de ‘halve wereld’.
Zoals wel vaker liepen wetenschappers, in dit geval Hoebink en Gunning, voor de
muziek uit. De NAR zou gelijk krijgen. De ontwikkelingshulp van Nederland wérd
onbeheersbaar! Herfkens zou meer met Hoebink ophebben dan Pronk.
Nederland versnippert 1.7 miljard over 119 landen. De lijst met lkanden waaraan
Nederland minimaal een miljoen gulden rechtstreeks geeft, omvat 78 landen.
Meer kritiek op ontwikkelingssamenwerking
De NAR werd opgeheven maar dat betekende niet dat er in het geheel geen kritiek
was. We noemen twee kritiekpunten.
39