Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

zijnde verzelfstandigingen en evaluaties binnen de rijksdienst. Zo is bij de
verzelfstandiging van het Centrum voor Import uit Ontwikkelingslanden aangegeven
dat toekomstige activiteiten met inachtneming van de spelregels van Markt en
Overheid moeten worden verricht. Bij de evaluatie van het agentschap KNMI zijn de
spelregels ook betrokken.
In een aantal gevallen zullen de aanbevelingen uit de notie leiden tot beëindiging van
activiteiten omdat deze geen onderdeel zijn van de publieke taak en er private
alternatieven zijn. Dit betreft bijvoorbeeld projectbeoordeling voor derden door
Senter, consultancy en opleidingen voor derden door het Centraal Bureau voor de
Statistiek, en activiteiten voor de Stichting Technologie Rating door het Bureau voor
Industriële Eigendom.
De minister van Verkeer & Waterstaat heeft aangekondigd dat commerciële
nevenactiviteiten van het metereologisch instituut KNMI op het terrein van de
informatieverstrekking aan derden wordt afgesplitst. Naar aanleiding van
doorlichting van de NV Databank van de Kamer van Koophandel is besloten dat deze
commerciële exploitatie van informatieproducten zal beëindigen.
Daarnaast komt de ad hoc-aanpak voor. Zo gaf een survey naar opvattingen van
burgers mede aanleiding voor de intrekking van de volkstellingswet. Andere
methoden zijn: zero base budgeting (ZBB) en toepassing van een eindtermijn in
wetgeving, de zogenaamde horizonwetgeving (‘sunset legislation’). De budgetmethode
impliceert een jaarlijkse rechtvaardiging van bestaande programma’s in de vorm van
het doorlopen van een procedure ter bepaling van prioriteiten en posterioriteiten,
mede op basis van een bestuurlijk evaluatie. Deze methode is wel als te omvattend
beschouwd, als het resultaat is dat ‘enige vlinders verdwijnen, maar de olifanten niet
geremd worden’ (vgl. DeLeon, 1987, p. 174). Horizonwetgeving houdt de opname in
van een eindtermijn van bijvoorbeeld zeven jaren, waarbij tevoren een beoordeling
plaats vindt van onder andere de conformiteit aan en effectiviteit van de wet. Deze
institutionalisering van beëindiging behoeft niet op feitelijke beëindiging uit te lopen;
zij dwingt tot een nieuwe beoordeling van die wet. Maar menige wetgever moet er
niet aan denken dat het product van eindeloze discussie en strijd na enige tijd
opnieuw een issue wordt. Zowel zero base budgeting als horizonwetgeving zijn in
Nederland niet op grote schaal toegepast.
Casus: de wijze van selectie bij het afschaffen eigen bijdrage aan de kruisvereniging
Baby’s en peuters mogen gratis ingeënt worden maar sinds 1997 moeten ouders een
wettelijke bijdrage betalen voor aanvullende zorg van het consultatiebureau. Wie
minder dan drie maanden lid is de kruisvereniging moet een bedrag van F 142,50
betlen. Veel thuiszorgorganisaties voeren een gedoogbeleid waardoor artsen ook aan
67