Logopedie bij de ziekte van Parkinson - Logopedie.nl

of zich heeft aangeleerd om tijdens de maaltijd of het koffiedrinken niet te
praten (5).
Procesvaardigheden en leervermogen
Door de vele beperkingen als gevolg van de ziekte wordt een groot beroep
gedaan op de patiënt om zich aan te passen en meer bewust te handelen. ‘Ik
moet tegenwoordig overal bij nadenken’ is een veelgehoorde en begrijpelijke
opmerking. Echter, veel patiënten hebben juist last van veranderde informatieverwerking,
aandacht- en geheugenfuncties (90-94). Parkinsonpatiënten kunnen
wel nieuwe informatie opnemen en verwerken en andere vaardigheden
leren, maar er is extra tijd nodig en een rustige omgeving. Het kan verwarrend
zijn als er te veel informatie gelijktijdig wordt gegeven. Een belangrijk aspect
bij het leren, is dat patiënten moeite hebben met impliciet leren. Informatie
moet expliciet aangeboden worden (95) en herhalen is belangrijk. Generaliseren
van een geleerde vaardigheid naar een nieuwe situatie is moeilijk.
Communicatieve vaardigheden
De schrijfvaardigheid van de parkinsonpatiënt verandert veelal vroeg in het
ziekteproces. Het handschrift wordt kleiner (micrografie) en hierdoor minder
leesbaar, het schrijftempo en de fluency nemen af (96;97). Het handschrift
verslechtert veelal bij dubbeltaken, zoals bij het notuleren tijdens een vergadering
of notities maken tijdens een telefoongesprek.
De stem- en spraakstoornissen resulteren in een verminderde verstaanbaarheid,
die van invloed is op de communicatieve zelfredzaamheid. De verbale
communicatie wordt bovendien minder ondersteund met non-verbale expressie
(mimiekarm gelaat en afname van gebaren).
Een verminderde spreekvaardigheid is een ingrijpend gevolg van de ziekte van
Parkinson. Ook moeite hebben met het volgen en begrijpen van conversaties
kan tot gevolg hebben dat patiënten minder bij gesprekken betrokken worden
en dit kan leiden tot een sociale isolatie. Hoewel stemproblemen vaak de eerste
klachten van parkinsonpatiënten met een dysartrie zijn, liet kwalitatief onderzoek
van Miller et al. zien dat parkinsonpatiënten ook zonder opvallend verminderde
verstaanbaarheid al communicatieve beperkingen ervaren (3). Bijna
een derde van de parkinsonpatiënten vindt hun spraakprobleem zelfs één van
de belangrijkste gevolgen van de ziekte van Parkinson (98).
2.3.5 Participatieproblemen
Het participeren in de verschillende levensdomeinen en het behouden van
een zinvolle dagbesteding kan minder gemakkelijk en vanzelfsprekend worden.
Hierbij spelen de genoemde stoornissen en beperkingen een rol, maar
De ziekte van Parkinson
55