Drieslag Taal, Praktijkboek Taalbeleid Nederlands in het mbo (2010)

1
stappenplan team
34
te blijven hangen. Ze worden uitentreuren verkeerd
gebruikt, uitgesproken of geschreven. Bedenk daarom
als team gezamenlijk een systematische, efficiënte
en effectieve aanpak van woordenschatuitbreiding
waarin de volgende stappen zijn opgenomen:
• Selectie van de kernwoorden, het bepalen van de
doellijst
• Voorkennis oproepen, verwante woorden inventariseren
• Uitleg van betekenis, definities en voorbeeldzinnen
geven
• Herhaling en oefening van de woorden van de
doellijst
• Controle van de behandelde woorden en begrippen
Mondelinge interactie en uitwisseling
Docenten klagen soms dat deelnemers te weinig
zeggen als het moet en teveel wanneer het niet
nodig is. Ze leren (meer en beter) spreken wanneer
ze zo vaak en zo veel mogelijk uitgenodigd
worden naar aanleiding van hun vak een gesprek te
voeren. Dat hoeven geen lange monologen te zijn:
iets samenvatten of in eigen woorden herhalen, een
korte beschrijving geven van wat ze gedaan hebben
is al voldoende. Deze taalactiviteiten hoeven ook
niet allemaal op de docent gericht te zijn. Het moet
een gewoonte worden dat ze met mede-leerlingen,
klanten en collega’s gericht over hun vak communiceren.
Bespreek met uw collega’s welke taalactiverende
werkvormen passen bij de lesstof en manier van
lesgeven.
‘Onze deelnemers zijn geen verbalisten, zeker niet
op papier, maar motorische talenten. We moeten
ze wel blijven dwingen hun ervaringen en ideeën
over bewegen onder woorden te brengen. Dat is het
allerbelangrijkst. Als je onder woorden kunt brengen
wat je vindt, heb je ook een referentiekader om naar
anderen te kijken.’
Frans Jansen, praktijkdocent Sport en Bewegen, CIOS,
Haarlem
Schrijftaken
Schrijven doen niet alle deelnemers uit zichzelf, hetzij
privé op msn of hun mobieltje. Ook dit verbetert
alleen wanneer ze veel schrijven. Het gaat erom
regelmatig een korte notitie te maken, iets samen
te vatten of in eigen woorden op te schrijven of een
afspraak of plan op papier zetten. Het is uiteraard
raadzaam om dit in de klasse-situatie, met name in
het begin, te structureren door korte maar duidelijke
schrijf- en spreekopdrachten te geven. Schrijfkaders
en voorbeeldzinnetjes zijn een goed hulpmiddel.
Soms kan worden volstaan met een notitieblok, dat
regelmatig door de docent bekeken wordt.
Extra spreek- en schrijfopdrachten in de
theorieles, de praktijkles en op stage.
Naast de meer informele stimulans meer en vaker
te spreken en te schrijven over je vak, kunnen extra
lees-, luister-, spreek- en schrijfopdrachten opgenomen
worden in de lesmaterialen en stageopdrachten.
De lijst met taaltaken, opgesteld naar aanleiding van
de kerntaken uit het kwalificatiedossier en aangevuld
door praktijk- en werkplekbegeleiders, biedt hiervoor
een goede kapstok. Door met elkaar een brainstorm
te organiseren naar aanleiding van de lijst, kunnen
alle teamleden meer expliciete taalopdrachten
toevoegen aan hun lesprogramma en stageboek.
Dat een vaktekst veel beter wordt doorgelezen wanneer
er een schrijftaak aan gekoppeld is, is bekend.
Gerichte spreekopdrachten stimuleren de communicatie
over het werk. Het mes snijdt aan twee kanten:
deelnemers zijn actief met taal en met hun vak
bezig. Extra opdrachten invoegen en laten uitvoeren
kost extra tijd. Het voornaamste is dat ze tot extra
begrip en kennis van de stof en een actieve leerhouding
leiden, waarmee uiteindelijk weer een enorme
tijdwinst wordt geboekt.
Effectieve feedback op het Nederlands van
de deelnemers
Deelnemers die meer gaan spreken en schrijven hebben
behoefte aan feedback op de inhoud en ook op
hun taalgebruik. Ook dit is een essentieel onderdeel
van het leerproces. Feedback kan door iedere docent
die het Nederlands en zijn vak beheerst gegeven
worden. Ook bij feedback op taal gelden de volgende
‘gouden’ regels:
• Geef eerst positieve feedback, beloon de inspanning
(hoe slecht het resultaat ook)
• Vraag om verduidelijking, controleer of wat gezegd
of geschreven is ook zo bedoeld is
• Wees selectief en zorgvuldig in de feedback, geef
niet voortdurend en overal commentaar op
• Geef op een paar punten aan waar het beter kan,
wijs op fouten en corrigeer het taalgebruik waar
nodig
• Bespreek hoe de fout voortaan voorkomen kan
worden of verwijs naar de taaldocent die extra
oefeningen kan geven
Drieslag Taal