Drieslag Taal, Praktijkboek Taalbeleid Nederlands in het mbo (2010)

Taalontwikkeling tijdens de stage
en op de werkvloer
Simon Verhallen
De stages in de beroepsopleidingen zijn er natuurlijk
in de eerste plaats voor de beroepspraktijkoefening
en voor het opbouwen van praktijkgerelateerde
kennis en vaardigheden. De stageplek is ook heel
geschikt voor taalontwikkeling en voor het ‘voorbewerken’
van leesactiviteiten die in de opleiding aan
de orde komen.
Hieronder staan vijf manieren die daarvoor geschikt
zijn. Bij de uitvoering van de taal- en andere taken
is steun en hulp van een praktijkbegeleider of een
andere collega op de werkvloer niet per se noodzakelijk,
maar soms kan de stagiair wel behoefte hebben
aan enige feedback of verheldering van de opdracht.
Over de mate van betrokkenheid van de praktijkbegeleider
zullen met het bedrijf dus nadere afspraken
gemaakt moeten worden.
Taaltaak van de beroepsopleiding
Veel stagetaken en bpv-opdrachten die leerlingen
moeten uitvoeren op de werkvloer zijn al voor
een bepaald deel taaltaken, dat wil zeggen er zijn
verschillende taalhandelingen in de opdracht geïntegreerd.
Het is van belang om erop toe te zien dat
de leerling de taalactiviteit heeft uitgevoerd, bijvoorbeeld
de bedoelde tekst echt heeft gelezen of
een gesprek ook daadwerkelijk heeft gevoerd. Let er
daarbij op dat de leerling de taalactiviteiten echt zelf
heeft uitgevoerd en niet heeft ‘meegelift’ met een
ander.
In veel gevallen kan het taaltaakdeel van een praktijk-
of bpv-opdracht veel duidelijker worden gepresenteerd.
Hier ligt ook een aanleiding voor overleg
tussen taal- en vakdocenten: zit de taaltaak goed
in de opdracht verwerkt? Is het de juiste taak? Is er
genoeg variatie tussen de opdrachten wat de taalactiviteit
betreft? Kan de taaldocent behulpzaam zijn
bij de feedback op de uitgevoerde taken?
Drieslag Taal
Kijktaken
Kijktaken zijn observatietaken van het type: Hoe
gaat dat? Hoe doen ze dat? Let eens op … Wat zie je
dan? Zulke taken zijn zeldzaam, terwijl ze juist veel
kennis en informatie opleveren en eenvoudig zijn uit
te voeren. Leerlingen kunnen ook de opdracht krijgen
om een demonstratie van een bepaalde activiteit of
een bepaald proces te vragen. Deze visuele informatie
kan dan later opgewekt worden en beschikbaar
komen wanneer die activiteit of dat proces in de
theorie besproken wordt. Wanneer de leerling vervolgens
over dat onderwerp een tekst moet lezen of
een verslagje moet schrijven, kan hij het ‘videootje in
zijn hoofd’ raadplegen. De kijktaak fungeert dus als
een hulpmiddel voor toekomstige taaltaken. Het is
dan wel handig wanneer de leerlingen bij de demonstratie
enkele kernbegrippen hebben gekregen en
genoteerd.
Luistertaken
Luistertaken zijn uitsluitend receptieve taken. Net
als kijktaken zijn ze eenvoudig uit te voeren en heel
geschikt voor beginners die nog geen echte vakhandelingen
mogen uitvoeren. Het gaat om vragen als:
Hoe klinkt dat? Hoe zeggen ze dat? Hoor je verschil
tussen … en ..? Doet iedereen hetzelfde? Leerlingen
van commerciële opleidingen bijvoorbeeld kunnen
gevoelig worden voor intonatiepatronen als zij af en
toe gewoon naar goede telefonistes gaan zitten luisteren.
Ook kun je leerlingen die bepaalde uitspraakproblemen
hebben met auditieve oefeningen daarop
aansturen. Ze kunnen ook de opdracht krijgen om
naar klantgesprekken te luisteren en na te denken
over hoe zij het zelf zouden doen. Imiteren mag, dat
is zelfs heel leerzaam!
Luistertaken zijn heel geschikt voor aspecten als
register (hoor je aan de manier van praten of ze een
onbekende klant of een bekende collega aan de telefoon
heeft?), woordkeuze en het gebruik van stan-
71
4
taalctiverende didactiek