Drieslag Taal, Praktijkboek Taalbeleid Nederlands in het mbo (2010)

Het leren van de vaktaal: woordenschatdidactiek
Er zijn verschillende redenen om expliciet aandacht
te besteden aan woordenschatuitbreiding. Woorden
zijn ten eerste de dragers van vakkennis. Bovendien
hangt woordkennis samen met spreek-, schrijf- en
leesvaardigheid. Deelnemers die veel woorden kennen
en juist kunnen interpreteren en gebruiken
zullen beter lezen, spreken en schrijven. Hieronder
komen de noodzakelijke stappen aan de orde waarmee
woordenschatonderwijs zo efficiënt en effectief
mogelijk ingebed kan worden in het beroepsonderwijs.
Problemen in de opleiding
In de praktijk besteden de meeste docenten een
groot deel van hun onderwijstijd aan het uitleggen
van woorden, begrippen en vaktermen. Toch zijn de
geluiden hierover niet altijd even positief. Docenten
kunnen het gevoel hebben uitsluitend bezig te zijn
met het aanbieden en uitleggen van woorden, die
vervolgens door de deelnemers weer veel te snel vergeten
worden. Er is een groot verschil tussen deelnemers
wat betreft woordenschat, zodat het voor een
docent soms lastig is te bepalen welke woorden hij
wel en welke hij niet klassikaal moet behandelen en
herhalen. Voor sommige deelnemers zijn alleen de
vaktermen onbekend. Er zijn ook deelnemers die vanwege
hun beperkte algemene woordenschat moeite
Drieslag Taal
hebben met het begrijpen van de uitleg en definities
van woorden en vaktermen. Er zijn deelnemers die
de betekenis van nieuwe woorden slecht begrijpen of
onthouden. En er zijn er die ook nog moeite hebben
met de uitspraak of spelling of die de woorden zelf
nooit of in de verkeerde context gebruiken.
Om welke woorden gaat het?
Er zijn verschillende typen woorden te onderscheiden
die de woordenschat van mbo’ers en de aanpak van
de docenten bepalen. In onderstaande tabel staan
ter illustratie de verschillende soorten woorden die
komen uit een vaktekst van de secretariële opleiding.
Algemeen Nederlands:
Dit zijn de woorden die voornamelijk voorkomen
buiten de opleiding. Deze worden voor een groot
deel bekend verondersteld of behoren tot het
domein van de docent Nederlands, indien de deelnemers
hierin hiaten vertonen. Niet alle onbekende
algemene woorden die in de opleiding voorkomen
hoeven echt geoefend te worden. Er zijn moeilijke
woorden die ter illustratie of in een casus gebruikt
worden, maar zo weinig frequent zijn, dat mbo’ers ze
niet expliciet hoeven te leren.
Algemeen Nederlands Algemene beroepstaal Vaktaal en vaktermen Signaalwoorden Schooltaalwoorden
Professioneel
Winkel
Verzameling
Manier
Euro
Aanbrengen van wijzigingen
Diskette
Hulpdocument
Database
Query
Records
Verschillende typen woorden uit een vaktekst van de opleiding Secretarieel
Hier
Dus
Zodanig
Maar
Veroorzaken
Doel
Zoals
Bijvoorbeeld
Samenstellen
Competentie
Individueel
Een opzet maken
63
4
taalctiverende didactiek