Drieslag Taal, Praktijkboek Taalbeleid Nederlands in het mbo (2010)

taal is opgenomen. Dit kan door deelnemers tijdens
de kennismaking met het vak, de andere deelnemers,
de school en de docenten, praktische taaltaken te
laten uitvoeren en taalproducten te verzamelen.
Deelnemers die zwak uit de taaltoets kwamen worden
bovendien door de taaldocenten apart genomen
om te onderzoeken waar de specifieke problemen
liggen.
Taalportfolio
De deelnemer en docenten houden zicht op taalprestaties,
-tekorten en -vorderingen door beoordeelde
taalopdrachten integraal op te nemen in het
algemene portfolio of te verzamelen in een apart
taalportfolio. Het taalportfolio vormt de verbinding
tussen de beroepspraktijk en andere vakken. Deelnemers
voeren dan op afgesproken plekken taaltaken
uit die beschreven zijn in het taalprofiel en/of het
kwalificatiedossier. Dit kan in de les Nederlands zijn,
maar ook tijdens de theorie- of de praktijkles, de
stage- of werkplek of tijdens prestaties. Waar goed
over nagedacht moet worden is het beheer van
en het controle uitoefenen op het actualiseren en
bijhouden van het portfolio. Voorwaarde voor een
examenbeoordeling van het taalportfolio is een standaard
beoordelingswijze met vaste criteria en assessoren
die kunnen beoordelen naar taalniveau.
Examinering
Er zijn verschillende mogelijkheden om het taalniveau
aan het eind van een opleiding in het mbo vast
te stellen. De overheid is een curriculumonafhankelijk
centraal examen Nederlands aan het ontwikkelen,
opgedeeld in een centraal deel en een decentraal
gedeelte dat op locatie afgenomen en beoordeeld
moet worden. Hierop vooruitlopend zijn scholen druk
aan het experimenteren met en het voorbereiden
van de examinering Nederlands. Er zijn verschillende
mogelijkheden:
• beroepsgerichte taaltoetsen inkopen bij een Kenniscentrum
voor Bedrijf en Beroep (KBB) of andere
exameninstelling;
• algemene (sectorgerichte) taaltoets afnemen;
• taalproducten beoordelen op de vereiste niveaus;
• taalproducten (laten) verzamelen in een portfolio;
• een taalassessment rond relevante beroepstaaltaken
opzetten;
• taal als integraal onderdeel beoordelen in de proeve
van bekwaamheid.
Een ROC kan op dit moment zelf beslissen welk
toetsinstrument voor welke deelnemers op welk
Drieslag Taal
moment wordt ingezet; de gekozen oplossing moet
in de Onderwijs en Examenregeling (OER) vermeld
staan. Veel scholen zijn bezig manieren te vinden om
de productieve vaardigheden Nederlands integraal
te beoordelen; in de proeve van bekwaamheid. Deze
beoordeling wordt meestal aangevuld met algemene
of specifieke toetsing van lezen en luisteren, via eenvoudig
af te nemen (en na te kijken) toetsen.
Proeve van bekwaamheid
Wie taal wil beoordelen in de proeve van bekwaamheid
moet het een logisch en integraal onderdeel
ervan laten uitmaken. Van belang is te kijken hoe
de proeve er in het vakgebied uitziet, of hij in een
praktijksimulatie afgenomen wordt of in een reële
werksituatie en wie hem beoordeelt. Het is goed te
zoeken naar situaties in de bestaande proeven waarin
taal gemakkelijk geïntegreerd kan worden.
Methodenmix
Scholen zullen veelal kiezen voor een methodenmix
van enerzijds een algemene (landelijk) gestandaardiseerde
taalvaardigheidstoets en anderzijds portfolio
en integrale beoordeling van het Nederlands. Hierbij
is sprake van een continu spanningsveld tussen het
kwalificatieprofiel met competentie-omschrijvingen
enerzijds en beroepstaken, financiën, organisatorische
en logistieke uitvoeringsvoorwaarden, standaarden
voor examinering van de inspectie en toetstechnische
aspecten anderzijds. Van belang voor de kwaliteit
van onderwijs en beoordeling is uiteindelijk
vooral:
• Meet de toets wat we beogen te meten? Is de
toets valide?
• Heeft de toets een reproduceerbaar resultaat? Is de
toets betrouwbaar?
• Is de toets duidelijk voor alle betrokkenen? Is de
toets transparant?
• Is het resultaat daadwerkelijk van de kandidaat?Is
de toets authentiek?
• Heeft de toets een terugslageffect? Heeft de
toets een effect op het onderwijs en de lessen van
docenten?
Integraal leren én toetsen
Beoordeling van taal in competentiegericht onderwijs
met de proeve, het assessment en het portfolio,
sluit aan op een geïntegreerde benadering van het
taalonderwijs in het beroepsonderwijs. Het Nederlands
is volgens de methode van de drieslag verweven
met het aanleren van vakkennis en het uitoefenen
van het vak in de beroepspraktijk. Zowel tijdens
75
4
taalctiverende didactiek