Drieslag Taal, Praktijkboek Taalbeleid Nederlands in het mbo (2010)

4
taalctiverende didactiek
68
regisseur.’ Voor een aantal opleidingen zijn dergelijke
basislijsten al beschikbaar.
Vak- en praktijkdocenten
Na een eerste analyse van het kwalificatiedossier
kan het taaltakenoverzicht worden besproken met
de vakdocenten. Zij vullen deze aan met taaltaken
uit hun opleiding en hun specifieke opleidingsprogramma.
Het doornemen en aanvullen van het taaltakenoverzicht
maakt docenten bewust van de plaats
van taal in beroep en opleiding.
Begeleiders van stage en bpv
ROC’s zijn vaak terughoudend om medewerking aan
begeleiders op de werkvloer te vragen. In de praktijk
blijkt dat begeleiders juist betrokken willen worden
bij het formuleren van de taaltaken omdat zij in de
praktijk tegen taalproblemen van de leerlingen aanlopen.
Praktijkbegeleiders geven aan welke taaltaken
op de werkvloer belangrijk zijn en ook welke taaltaken
vaak problemen opleveren en in de opleiding aan
de orde moeten komen.
Leerlingen
Tot slot zijn leerlingen een goede bron van informatie
voor de inventarisatie van taaltaken die zij
moeten uitvoeren in de opleiding en op de werkplek.
Interview dus leerlingen die al ervaring hebben op
stage of op de bpv-plek. Dit levert vaak een aanvulling
op de ervaringen van docenten op.
Taaltaken beschrijven
Om tot een volledige omschrijving van de taaltaken
te komen wordt per taaltaak de volgende informatie
beschreven:
• vaardigheid (schrijven, luisteren, lezen, spreken,
gesprekken);
• informatie over tekstsoort, gesprekspartner of
publiek;
• informatie over onderwerpen van teksten of
gesprekken;
• de kerntaak / kerntaken of werkprocessen waarin
deze taaltaak voorkomt.
Voor het hele overzicht geldt dat de taaltaak herkenbaar
moet zijn voor vakmensen en leerlingen en concreet
geformuleerd zou moeten zijn als uit te voeren
taak (die een product/dienst oplevert).
Taaltaken toevoegen aan het
opleidingsmateriaal
Door alle docenten in het overzicht te laten aankruisen
aan welke taaltaken zij in hun lessen en
opdrachten aandacht besteden wordt duidelijk welke
taaltaken in de opleiding al aan de orde komen.
Taaltaken die niet of te weinig aan bod komen kunnen
nu worden ingevoegd in de bestaande lessen en
lesmaterialen. Dit gebeurt door:
• instructies te geven over wanneer (en bij wie) de
taaltaak moet worden uitgevoerd;
• taaltaken om te schrijven naar concrete opdrachten
voor in de vak- en praktijkles;
• feedback te geven op de uitvoering van de taaltaak
door vak- en taaldocent;
• de taaltaak op taalniveau door de taaldocent te
laten beoordelen.
Bepaal in het team welke taaltaken in welke periode
prioriteit krijgen. Kijk vervolgens per taaltaak hoe de
vier bovengenoemde stappen kunnen worden vormgegeven.
Zo worden ook stage- en bpv-opdrachten
aangevuld met taalopdrachten, die een concreet
product opleveren. Dit kan bijvoorbeeld een opdracht
zijn om een punt in te brengen in het werkoverleg
op de stageplek, om een werkplan te schrijven of
om veiligheidsvoorschriften op de werkplek door te
lezen.
Beoordeling en feedback op taaltaken
Van belang is de taaldoelen en -eisen van elke
opdracht expliciet te benoemen. Per taalopdracht
is het raadzaam een korte lijst met criteria op te
stellen, waaraan de uitvoering van de taaltaak moet
voldoen, gebaseerd op de taalniveau-eisen uit het
raamwerk Nederlands of het referentiekader. Houd
de formuleringen eenvoudig en voeg zo nodig
beroepsspecifieke criteria toe. Als deze criteria bij
de start van de opdracht gegeven en opgenomen
worden in een formulier voor feedback en beoordeling,
is duidelijk dat taal belangrijk is en dat taaleisen
meetellen bij de beoordeling. Gebruik in alle lessen
(en in de stage) dezelfde leidraad of beoordelingsciteria
voor de taaltaak. Dit is niet alleen goed voor de
motivatie van leerlingen, maar vergroot ook het leereffect.
Overleg met de vakdocenten over de beoordelingscriteria
omdat iedere werkvloer specifieke
eisen met zich kan meebrengen.
Taaltaken in de les Nederlands
Leerlingen missen soms een aantal basisvaardigheden
om hun taaltaken goed te kunnen uitvoeren, bijvoorbeeld
op het gebied van spelling of grammatica.
Soms hebben ze alleen behoefte aan schrijfkaders,
voorbeeldteksten en kennis van gespreksconventies.
De taalles is de plek om taaltaken voor te bereiden,
Drieslag Taal