download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

More documents

Recommendations

Info

Heinsius en Rossa het a-priori ingenomen standpunt dat Heinsius een niet-bestaande geliefde in zijn gedichten liet figureren, lijkt mij elke grond te missen. Het past in het wel vaker voorkomende beeld dat humanisten een soort schoonschrijvers waren, die inhoudelijk weinig te melden hadden. Zij zouden slechts nabootsers van de klassieken zijn, en hun geschriften niet veel meer dan een verzameling inhoudsloze stijlbloempjes. In het onderstaande zal ik me dan ook niets van dat vooroordeel aantrekken. Ik ga ervan uit dat Heinsius met Rossa een werkelijk bestaand meis je op het oog had, op wie hij echt verliefd was; de redenen hiertoe zullen in het navolgende aan de orde komen. Vanuit dat uitgangspunt probeer ik de vraag te beantwoorden wat voor meisje Rossa geweest is. Tevens zal ik de vraag aan de orde stellen wat Heinsius met het schrij ven van zijn liefdeselegieën eigenlijk beoogde. Om een goed antwoord te geven op deze beide vragen is het noodzakelijk in de eerste plaats iets van Heinsius' leven en levensomstandigheden te weten te komen, en in de tweede plaats iets van de literaire context waarbinnen hij zijn werk schreef. De opmars van een Vlaamse balling De indrukken uit zijn roerige vroege jeugd hebben een grote invloed gehad op Daniël Hein sius, en de sporen ervan zijn merkbaar in zijn latere leven. 5 Hij werd namelijk in 1580 ten tij de van de Spaanse bezetting geboren in Gent als kind van protestantse ouders. Hoewel Hein sius Gent later altijd als zijn vaderstad heeft beschouwd, heeft hij er maar zeer kort gewoond, want in 1583 vluchtte het gezin Heinsius naar het noorden. Eerst ging het naar Veere op Wal cheren, waar verwanten van Daniëls moeder woonden, vervolgens stak de familie over naar Engeland. Wellicht had Daniëls vader, die klerk was geweest bij de Raad van Vlaanderen, een functie bij een van de gezantschappen die aan de Engelse koningin Elizabeth steun vroegen in de strijd tegen Spanje. Enkele maanden later verkaste het gezin al weer, dit keer naar Rijs wijk, om zich te vestigen bij een oom van Daniël, Daniël de Borchgrave, die de functie van se cretaris van de graaf van Leicester bekleedde. Na de terugkeer, in 1588, naar Engeland van de in Holland gehate Leicester, verhuisde het gezin Heinsius weer naar Walcheren, waar Daniël in Vlissingen de Latijnse school bezocht. Hier ontwikkelde hij zijn voorliefde voor de klassie ke literatuur en legde hij de basis voor zijn vaardigheid in het schrijven van Latijnse poëzie. Een nieuwe fase in Heinsius' leven brak aan toen zijn vader hem op zestienjarige leeftijd naar Franeker stuurde om rechten te studeren. Kennelijk stond vader Heinsius voor ogen, dat Daniël net als hijzelf een bestuurlijke carrière tegemoet zou gaan. Maar de rechtenstudie kon de jonge Heinsius, die veel meer in letterkunde geïnteresseerd was, nauwelijks boeien. Ook aan de Leidse universiteit, waar Daniël op 30 september 1598 als rechtenstudent werd inge schreven, toonde hij geen interesse voor die studie. Heinsius volgde veel liever de colleges let terkunde en met name het Grieks had zijn speciale voorliefde. Toen zijn vader daar lucht van kreeg, besloot hij hem eind 1599 tijdelijk terug te halen naar Walcheren. Pas in oktober 1600 was Heinsius weer in Leiden, om zich opnieuw aan de letteren te wijden. 6 De Leidse universiteit, die in 1575 was gesticht en toen Heinsius er kwam studeren dus nog geen 25 jaar bestond, had zich binnen zeer korte tijd ontwikkeld tot een van de meest voor- 5 Voor de biografische gegevens over Heinsius'jonge jaren zie: Meter, The literary theories, 3-13; Paul R. Sellin Daniël He>nsivjiandSluartEngland(Leiden-London 1968) 13-17. B HJ. de Jonge, 'Peregrinatio Heinsiana. Onderzoek naar de plaatsen waar Daniël Heinsius te Leiden gewoond heeft en naar de plaats van zijn graf, Leids Jaarboekje 65 (1973) 51-67; hier 53. 216
Afb. 1. Willem van Swanenburg, Daniël Heinsius op zesentwintigjarige leeftijd. Gravure, 1607. Prentenkabinet der Rijksuniversiteit Leiden. De randtekst luidt: 'Moge ik niet ontijdig en roemloos sterven'. Heinsius en Rossa aanstaande wetenschappelijke instituten in Europa. Dankzij de inspanningen van een van de eerste curatoren, Janus Dousa, was er een aantal Europese kopstukken aan Leiden verbon den, onder wie Josephus Justus Scaliger, die beschouwd werd als de grootste geleerde van zijn tijd. Deze omgeving moet voor de ambitieuze Heinsius uiterst stimulerend zijn geweest. Als Vlaamse balling in Holland verkeerde hij in een wat minderwaardige positie. Wellicht ook was zijn familie enigszins besmet door de verbinding die er geweest was met de factie van Leicester. 7 Het lijkt wel of Heinsius bezeten was van geldingsdrang. Hij was een briljante stu dent en knoopte al snel vriendschapsbanden aan met de meest vooraanstaande personen in de academische gemeenschap. In 1599 schreef hij een Carmen nuptiale ('Bruiloftslied') op het huwelijk tussen Petrus Scriverius en Anna van der Aar, waarmee hij als het ware zijn opname in die kring onderstreepte. Naast de geleerde Scriverius mocht hij onder anderen Hugo de Groot en de oudere Dousa en Scaliger tot zijn goede vrienden rekenen. Zijn eigen reputatie als dichter vestigde hij definitief met zijn tragedie Auriacus over de moord op Willem van Oranje uit 1602. 8 Ondertussen had hij ook al van zich doen spreken als filoloog. Tussen 1600 en 1603 publiceerde hij maar liefst vier uitgaven van klassieke schrijvers. Zijn verdiensten le verden hem in 1603 zijn eerste professoraat op, terwijl hij nog niet eens officieel afgestudeerd was Tussen de bedrijven door zag hij bovendien kans vele gedichten te schrijven, die hij voor het eerst bundelde in een uitgave van 1603. 9 Hierin staan ook de elegieën voor Rossa. In 1606 7 Meter, The literary theories, 7-8. 8 In een moderne editie: Daniël Heinsius, Auriacus, sive libertas saucia (1602) II dln. Jan Bloemendal (red.) (Voorthui zen 1997). 9 Danielis Heinsl Gandensis elegiarum lib. lil. Monobiblos, sylvae, in qmbus varia. Ad amphss. & nobihssimum Cornehum van derMyle (Lugduni Batavorum apud Ioannem Maire 1603). Het voorzover mij bekend enige exemplaar in Nederland van deze uitgave bevindt zich in de Universiteitsbibliotheek te Leiden. 217
Page 2 and 3: Holland, historisch tijdschrift Hol
Page 4 and 5: Inleiding liefde en de gevolgen van
Page 6 and 7: Inleiding Aib. 1. Liefde in Holland
Page 8 and 9: Hans de Waardt 'Dat sy die vrouwen
Page 10 and 11: 'Dat sy die vrouwen lieff hebben' A
Page 12 and 13: 'Dat sy die vrouwen lieff hebben' z
Page 16 and 17: 'Dat sy die vrouwen lieff hebben' l
Page 18 and 19: 'Dat sy die vrouwen lieff hebben' d
Page 20 and 21: 'Dat sy die vrouwen lieff hebben' K
Page 24 and 25: 'Dat sy die vrouwen lieff hebben' v
Page 26 and 27: 'Dat sy die vrouwen lieff hebben' m
Page 30 and 31: Heinsius en Rossa verscheen hiervan
Page 32 and 33: Heinsius en Rossa het punt staat we
Page 34 and 35: Heinsius en Rossa laat dat mijn hui
Page 36 and 37: Heinsius en Rossa af van Rossa wijs
Page 38 and 39: Heinsius en Rossa Die ghy benomen h
Page 40 and 41: Heinsius en Rossa Afb. 3. Roeloff W
Page 42 and 43: Heinsius en Rossa der Myle, de scho
Page 44 and 45: Liefde in opdracht geweest en wie h
Page 46 and 47: Liefde in opdracht latie. De prins
Page 48 and 49: Liefde in opdracht Willem Frederik
Page 50 and 51: Liefde in opdracht brief met Louise
Page 52 and 53: Liefde in opdracht nier van 1645 ve
Page 54 and 55: Liefde in opdracht Afb. 3. Henry Ch
Page 56 and 57: Liefde in opdracht Ze hoopte de zaa
Page 58 and 59: Liefde in opdracht schuldigingen va
Page 60 and 61: Liefde in opdracht mevrouw Van Gram
Page 62 and 63: Liefde in opdracht danste Louise ni
Page 64 and 65: Liefde in opdracht Om Gods zegen te
Page 66 and 67: Liefde in opdracht dat God hem zou
Page 68 and 69: Rein van der Wiel De onbeantwoorde
Page 70 and 71: De onbeantwoorde liefde van Eduard
Page 78 and 79:
De onbeantwoorde liefde van Eduard
Page 80 and 81:
Page 82 and 83:
Page 84 and 85:
Martin Bossenbroek en Jan H. Kompag
Page 86 and 87:
Zondige steden, preuts platteland?
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Boekbesprekingen En ook deze ongewi
Page 110 and 111:
Boekbesprekingen en 1620 en naar he
Page 112 and 113:
Boekbesprekingen verhaal van mevrou
Page 114 and 115:
Boekbesprekingen die van de omligge
Page 116 and 117:
Museumnieuws Dekker voordat hij het
Page 118 and 119:
Museumnieuws Afb. 3. Mimi Hamminck
Page 120 and 121:
Museumnieuws Multatuli dacht het Le
Page 122 and 123:
Museumnieuws dat haar man nu eenmaa
show all

download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?