download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

Zondige steden, preuts platteland?
rants etc. oprigtende, maar in werkelijkheid van prostitutie levende [...] ook in de meer stille
buurten kan men 's nachts en 's avonds, ja zelfs overdag van die blondharige Duitsche Lore-
ley's zien staan. Zij gedragen zich als in veroverd land en versperren driest en onbeschaamd
des avonds den eenzamen voorbijganger den weg'. 26
Vrouwenhandel in het logement van Brehm
Het eerste signaal dat binnenkwam bij de rijksoverheid en dat duidde op vrouwen- en meis­
jeshandel, dateerde uit 1864. In dat jaar ontving het ministerie van Buitenlandse Zaken een
afschrift van een bericht dat de Pruisische consul W. Bunge te Rotterdam aan de Duitse ge­
zant in Nederland zond. Het ging over het ronselen van meisjes in Duitsland, die via Rotter­
dam naar Engeland zouden gaan. Kleine groepen meisjes, vijf tot tien in getal, in de leeftijd
van vijftien tot twintig jaar, werden volgens de consul begeleid door ene vrouw Brehm, wier
man een café in Rotterdam had, welk café een kwalijke reputatie bezat. Eerst werden de meis­
jes naar Rotterdam gebracht, de volgende dag gingen ze dan door naar Engeland, nu bege­
leid door de heer Brehm. Daar de politie de consul had verzekerd alleen iets te kunnen doen
als de Pruisische regering over deze handelwijze klachten zou indienen, verzocht de consul
nu de gezant voor indiening van die klachten zorg te dragen, zodat iets gedaan kon worden
tegen 'diesen gegen alles Sittengefühl schreienden Unfug'. Maar Buitenlandse Zaken was van
mening hier niet veel tegen te kunnen uitrichten, daar effectieve maatregelen eigenlijk al in
Duitsland hadden moeten worden genomen. 27
Ook de regering van het groothertogdom Hessen pleitte voor het doen uitvaardigen van
maatregelen tegen het vervoer van minderjarige meisjes naar Engeland via Nederland en
voor een verscherpte controle van verdachte logementen in Rotterdam en een betere surveil­
lance in Nederlandse havensteden. Een door de Rotterdamse politiecommissaris verricht on­
derzoek bevestigde het vóórkomen van vrouwenhandel in Rotterdam. Vrouw Brehm ging, zo
bleek hieruit, regelmatig naar de Rijnstreek en beval daar haar Rotterdamse logement aan.
De door de commissaris ondervraagde meisjes zeiden zonder speciaal doel en met toestem­
ming der ouders naar Rotterdam te komen. Sommige meisjes gingen door naar de Verenigde
Staten via Huil of Liverpool. Het echtpaar Brehm reikte hun hiertoe de helpende hand.
Een blik in de praktijk der meisjes- en vrouwenhandel wordt verkregen door een brief van 16
mei 1867 uit Liverpool van ene Conrad Spiess, wiens broer Antoinejonge kinderen had geleverd
aan de ronselaar Georges Kohier die deze, samen met Conrad, van Duitsland naar Engeland zou
brengen. Conrad Spiess schreef een brief aan zijn ouders, broers en zussen, waarin hij het vol­
gende vermeldde. Nadat zijn broer Antoine afscheid van hem had genomen ging hij met de an­
deren op weg naar Rotterdam, naar het hotel van Brehm. Iedereen was moe, want tijdens de reis
had men in de treinwagon moeten staan. De volgende dag moesten de meisjes vroeg opstaan op­
dat niemand hen zag. De begeleider Kohier en Conrad zelfwaren beneden toen een politieagent
26 Handelingen gemeenteraad Rotterdam, 27 oktober 1882, geciteerd in Manneke, Uit oogpunt van politie, 77.
27 ARA, archief ministerie van Buitenlandse Zaken (hierna: BuZa), A-dossier 96, inv.nr. 184, exh. 7561 11-8-1864; zie
over de vervolging van Brehm ook inv.nr. 4970 van het ministerie van Justitie (1813-1876), zoals de exibita 23-9-1867
nr. 55 (rechtsvervolging van Johann Brehm die alles ontkent; zijn vrouw is zwanger, kan elk moment bevallen); 28-9-
1867/124 (ook bij de zaak betrokken is de 'Commissie van Toezigt over den doortogt en het vervoer van landverhuizers');
17-10-1867/127; 20-11-1867/124; 9-11-1867 nr. 55 (de brief van de Rotterdamse commissaris van politie
Cardinaal over Spiess, Kohier, enz. Nu mèt lijst van logementsgasten, vermoedelijk allen landverhuizers die bij
Brehm, die zijn gasten soms ook beroofde, logeerden).
280