download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

Liefde in opdracht
dat God hem zou bijstaan om de 'oude Adam' te doden. 52
Maar dat lukte niet erg. Toen hij
aan het begin van de winter in Den Haag afscheid had genomen van Sophie, was hij eerst
naar Haarlem en Naarden gegaan. In Naarden, tekende hij aan, 'daer wass een hubse vriester
[...] N.B.'. Twee dagen later: 'N.B. ick had 's morgens een ongeluck mit de handt'. 53
In de weken daarna had hij veel geestelijke werken gelezen en hij had zelf ook een aantal
religieus geïnspireerde beschouwingen geschreven. In zijn evaluatie van het voorbije jaar
dankte hij God 'dat ick mij bij ghen hoere heb geleit en mijn flets besudelt, hoewel ick dicwils
genegentheit dahrtoe heb gesocht en gehadt'. Dankzij de bijstand van de Heer was hij er niet
toe gekomen: 'heb ick maer eens mit eenen op de waeghen geseten, doch ghen quaet ge-
daen en mij mahr eens vergeten, te Swartesluijs, mit de handt; de rest iss al in den droom ge­
schiet, soodat ick dahr niet voor kan andtwoorden, en hoop de Heere sal mij dat niet toe-
reeckenen'. 34
In 1649 had hij aanzienlijk meer te verantwoorden. Op 26 juni, noteerde hij, 'heb ick dat L.
gekust'. En op 2 juli: 'ick heb het gedaen'.
Eindelijk had hij prins Willem, die in dit soort zaken ondanks alles zijn held was, met suc­
ces weten te imiteren. 'L' was zijn codenaam voor Trees, een zusje van prins Willems vrien­
dinnen Amelie en Florentine van Brederode.
In de weken daarna volgden de ontmoetingen met L elkaar in hoog tempo op. In de alma­
nak werden ze genummerd. Vervolgens werd hij gegrepen door een panische angst dat Trees-
je zwanger geraakt zou zijn. Tot zijn opluchting vertelde ze hem dat er geen reden voor be­
zorgdheid was: 'L. iss noch wel te passé en heeft haere stonden, als mij selfs gesecht heeft', no­
teerde hij op 9 juli. 55
De volgende dag ging hij naar de kerk, naar de dienst ter voorbereiding
van de avondmaalsviering. 'L. heeft mij wedrom verhaelt, dat se stonden had en dat het
gheen swaricheit mit haer had'. In zijn evaluatie van de voorbije maand schreef hij vervol­
gens: 'heb mijn tijt in vrolijckheit doorgebracht den meesten tijt en soude dien heel wel heb­
ben geamployeert, had ick mij niet verloopen in dronckenschap eens oft tweemahl en dahr-
nae in hoereri seuvenmaehl [...] ick weet niet, hoe ick den duijvel, de werelt, mijn vleesch
sooveul ruijm heb gegeven en mij soo laeten vallen, daer ick oover twe jahr mij voor gewacht
heb; die mensch iss swack'. De volgende dag bezocht hij het heilig avondmaal. Drie dagen la­
ter bezweek hij weer, en meteen twee keer op een dag, waardoor de score op negen kwam.
'Een leelijcke, vilaine daet', noteerde hij in zijn almanak. Eindjuli was de score opgelopen tot
veertien, de 28e noteerde hij: 'noit beter'. Maar de week daarop raakte hij weer in paniek bij
het idee dat Treesje zwanger zou kunnen zijn. Hij was bang dat hij dan gechanteerd zou wor­
den. 'Ick heb verstaen mit vreuchde en seer groote blieschap, dat alles wel iss, en heeft sie
haere maenden en stonden [...] Ick [heb] L selfs besichtiget en het gesien, dat het de ston­
den sijn, soodat ick niet kan bedroogen worden. Als ick mij nu mahr still hold en voorsichtich
[...]; most nu in 't toekomende wijs wesen, mij voor diergelijcke wachten'.
God was hem deze maand weer genadig geweest, besefte hij, 'die mij niet heeft getracteert
en gehandelt als wel verdienstich had, wandt hebbende wedrom gesondicht tegens mijn voor-
nehmen en belofte [...]; ick had kunnen gestraft worden, dat L wass swahr geworden; soo iss
het doch niet geschiet, en ben ick voor ditmahl noch vrie gekomen [...]. Ick danck de Heer
52 GP, 10-4-1649, 17-4-1649, 10-5-1649.
53 GP, 17-12, 19-12-1648.
54 GP, 9-1-1649.
55 GP, 26-6-1649, 28-6-1649, 2-7-1649, 5-7-1649, 7-7-1649, 9-7-1649.
254