download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

More documents

Recommendations

Info

Liefde in opdracht geweest en wie hij had ontmoet, maar slechts bij uitzondering noteerde hij ook wat daarbij was voorgevallen. Wel werden in de dagboeken meestal verleende diensten en ontvangen we derdiensten vermeld. De dagboeken vormden vooral een lopende balans, waarin credit en debet werden gewogen - niet op het financiële, maar op het sociale vlak. Door nauwkeurig te noteren voor wie iets was gedaan en van wie een gunst of een dienst was ontvangen, kon men bijhouden bij wie men krediet had en aan wie verplichtingen. In een wereld waarin alles ver liep via persoonlijke relaties was sociaal vermogen minstens zo belangrijk als geld. Een derge lijke boekhouding diende tevens als verantwoording. Dagboeken en kopieën van brieven vormden het bewijsmateriaal in de verantwoording die men zijn nazaten schuldig was om trent het sociale beheer. Ze vormden een complement van de financiële administratie. Dag boeken bevatten bovendien vaak elementen waarmee een morele balans kon worden opge maakt, een afweging van deugden en zonden, die in de 17e eeuw onvermijdelijk religieus ge tint was. Het individu had niet alleen een opdracht als lid van een familie en een geslacht, maar ook als sterveling. Hij moest zich de liefde van God waardig tonen. Door zich reken schap te geven van zijn deugden en zonden kon de dagboekschrijver zijn morele discipline bevorderen. 6 De dagboeken van Willem Frederik bevatten diverse morele overwegingen, maar dienden in de eerste plaats als boekhouding van krediet en verplichtingen, en als hulpmiddel in de da gelijkse competitie. Zoals iedereen in de 17e eeuw was hij doordrongen van het feit dat hij deel uitmaakte van een familie, en dat hij zich zijn plaats daarbinnen waardig moest tonen. Zijn voorouders waren een voorbeeld voor de nazaten geweest, zij hadden een eervol leven geleid en een goede reputatie nagelaten, en het was zijn opdracht om die reputatie in stand te houden. 'Sal de voetstappen van mijn voorsaeten alletijt volgen, om te beschermen wat sie geopteneert en door oorloch in vrede bekomen hebben', schreef hij in een van zijn alma nakken. 7 Willem Frederik was geboren in een tak van het geslacht Van Nassau die nadrukkelijk in de schaduw stond van de Oranjes, maar door een aantal omstandigheden waren er voor hem toch interessante perspectieven. Wanneer de Oranje-tak in de mannelijke lijn zou uitsterven zou hij - als erfgenaam van het kapitaal, het krediet en de reputatie van de familie, en gesteund door zijn status als stadhouder van Friesland - opperbevelhebber van het leger kunnen worden en misschien wel stadhouder in alle Nederlandse gewesten. Die kans was niet denkbeeldig: de constitutie van de enige mannelijke Oranje van zijn generatie, prins Willem II, was niet al te de gelijk en de prins deed er zelf bovendien alles aan om die zoveel mogelijk te ondermijnen. Het dagboek van Willem Frederik doet uitgebreid verslag van de levensstijl van prins Willem, die als hij een auto zou hebben bezeten, beslist met hoge snelheid uit een bocht zou zijn gevlogen en op zijn kop in een sloot beland. Prins Willem was, reeds op zijn veertiende, wel getrouwd, maar het huwelijk was geen succes en gezien het feit hij zijn echtgenote zelden zag, was het nog maar de vraag of zij kinderen zouden krijgen. Willem Frederik bouwde een enigszins gecompliceerde relatie op met de veel jongere prins, die voor hem tegelijk concurrent, voorbeeld, tegenpool, baas en vriend was. 6 Elisabeth Bourcier, Lesjournaux privés en Angleterre de 1600 a 1660 (Lille 1977); Judith Pollmann, Another Road to God. The religious deoelopment of Arnoldus Buchelius (1565-1641) (dissertatie Universiteit van Amsterdam 1998) 17-27. 7 Gloria Parendi (hierna: GP), 6-1-1650. 22.2
Afb. 1. P. Nason, Willem Frederik (1613-1664). Doek. Paleis het Loo, Apeldoorn. Overgenomen uit: Visser (red.), Gloria Parendi [zie noot 4]. Goed gezelschap Liefde in opdracht In het voorjaar van 1643 werd Willem Frederik door de zeventienjarige prins ingelicht over diens seksuele avonturen. Dat voorjaar had de prins 'het' voor de eerste keer geprobeerd 'in 't hoff in 't donckeren bie een Engelse'. 8 In juni van dat jaar had hij het voor het eerst bij zijn elfjarige echtgenote geprobeerd, 'twelck haest geluckte', ware het niet dat een van de hof juffers was binnengekomen; 'doch was het soo wijt, dat de hoet [dewelcke wierde voorgehau- den] hetbetaelde ende [de prins] daerin quam'. In het leger werd die zomer verteld dat prins Willem te Rijnberg 'een gemeine vrauwe' bij zich had geroepen en dat hij 'desen winter most waskeersjes gebruijcken', omdat hij 'een vochte neuse' had, met andere woorden, een 'druijpert'. 9 In de zomer van 1644 merkte Willem Frederik dat er tussen prins Willem en zijn nog erg jonge echtgenote, de Engelse koningsdochter Mary Stuart, nauwelijks sprake was van een re- 8 GP, 4-5-1643. 9 GP, 19-8-1643. Op 23-9-1643 noteerde Willem Frederik: prins Willem 'ginck in 't Voorhaut wandelen, kreech een druijpert'. 23;;
Page 2 and 3: Holland, historisch tijdschrift Hol
Page 4 and 5: Inleiding liefde en de gevolgen van
Page 6 and 7: Inleiding Aib. 1. Liefde in Holland
Page 8 and 9: Hans de Waardt 'Dat sy die vrouwen
Page 10 and 11: 'Dat sy die vrouwen lieff hebben' A
Page 12 and 13: 'Dat sy die vrouwen lieff hebben' z
Page 16 and 17: 'Dat sy die vrouwen lieff hebben' l
Page 18 and 19: 'Dat sy die vrouwen lieff hebben' d
Page 20 and 21: 'Dat sy die vrouwen lieff hebben' K
Page 24 and 25: 'Dat sy die vrouwen lieff hebben' v
Page 26 and 27: 'Dat sy die vrouwen lieff hebben' m
Page 28 and 29: Heinsius en Rossa het a-priori inge
Page 30 and 31: Heinsius en Rossa verscheen hiervan
Page 32 and 33: Heinsius en Rossa het punt staat we
Page 34 and 35: Heinsius en Rossa laat dat mijn hui
Page 36 and 37: Heinsius en Rossa af van Rossa wijs
Page 38 and 39: Heinsius en Rossa Die ghy benomen h
Page 40 and 41: Heinsius en Rossa Afb. 3. Roeloff W
Page 42 and 43: Heinsius en Rossa der Myle, de scho
Page 46 and 47: Liefde in opdracht latie. De prins
Page 48 and 49: Liefde in opdracht Willem Frederik
Page 50 and 51: Liefde in opdracht brief met Louise
Page 52 and 53: Liefde in opdracht nier van 1645 ve
Page 54 and 55: Liefde in opdracht Afb. 3. Henry Ch
Page 56 and 57: Liefde in opdracht Ze hoopte de zaa
Page 58 and 59: Liefde in opdracht schuldigingen va
Page 60 and 61: Liefde in opdracht mevrouw Van Gram
Page 62 and 63: Liefde in opdracht danste Louise ni
Page 64 and 65: Liefde in opdracht Om Gods zegen te
Page 66 and 67: Liefde in opdracht dat God hem zou
Page 68 and 69: Rein van der Wiel De onbeantwoorde
Page 70 and 71: De onbeantwoorde liefde van Eduard
Page 84 and 85: Martin Bossenbroek en Jan H. Kompag
Page 86 and 87: Zondige steden, preuts platteland?
Page 94 and 95:
Zondige steden, preuts platteland?
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Boekbesprekingen En ook deze ongewi
Page 110 and 111:
Boekbesprekingen en 1620 en naar he
Page 112 and 113:
Boekbesprekingen verhaal van mevrou
Page 114 and 115:
Boekbesprekingen die van de omligge
Page 116 and 117:
Museumnieuws Dekker voordat hij het
Page 118 and 119:
Museumnieuws Afb. 3. Mimi Hamminck
Page 120 and 121:
Museumnieuws Multatuli dacht het Le
Page 122 and 123:
Museumnieuws dat haar man nu eenmaa
show all

download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?