Statistisch en demografisch verslag 2010 - Centrum voor gelijkheid ...

7.2.2.1. Terugdrijvingen
Het aantal terugdrijvingen van vreemdelingen die op een irreguliere manier de buitengrenzen
van het land proberen over te steken, is a priori de voornaamste indicator die men zou moeten
gebruiken om de druk van de irreguliere immigratie aan de buitengrenzen te meten. De
multiplicatiefactor waarmee we in principe een link kunnen leggen tussen deze statistiek over
de ‘tegengehouden instroom’ en een schatting van de totale irreguliere instroom, is echter
uiterst complex en heeft tot vandaag geen bevredigende oplossing kunnen bieden. De
mogelijkheden tot controle – afhankelijk van de vervoerswijze – dreigt, sinds het stopzetten
van de systematische controle aan de binnengrenzen van de Schengenruimte, de schatting
sterk te vertekenen. Uiteindelijk zijn de evoluties van de administratie en politieactiviteit ter
zake dus uiterst moeilijk te onderscheiden van het fenomeen van de irreguliere immigratie.
Het gebruik van de evolutie van het aantal terugdrijvingen, als indicator voor de irreguliere
immigratie, is gelet op de gegevens haast onmogelijk. De terugdrijvingen worden immers
enorm beïnvloed door de administratieve en politionele activiteiten van de
grenscontrolediensten. Na de piek van 5781 terugdrijvingen in 2000 stellen wij een sterke
daling vast in de volgende jaren. Tussen 2005 en 2008 bleef het aantal terugdrijvingen vrij
stabiel, maar sindsdien zijn ze opnieuw lichtjes gestegen tot 2102 terugedrijvingen in 2010
(figuur 7.2). Deze cijfers liggen echter een heel pak lager dan aan het eind van de jaren 1990
en het begin van de jaren 2000. We kunnen nog meegeven dat de categorie van teruggedreven
asielzoekers, tussen 2009 en 2010 met 30 % is gestegen, met name van 174 naar 226
terugdrijvingen van afgewezen asielzoekers.
Eén van de verklaringen voor de daling van het aantal terugdrijvingen na 2003, betreft het feit
dat na 2003 de controle om het Schengengrondgebied te betreden via de Eurostar niet meer in
Brussel (door de Belgische grenswachters) wordt uitgevoerd, maar in London (door de Franse
grenswachters). 100 Een andere mogelijke verklaring voor de daling van het aantal
terugdrijvingen in de jaren 2000 zou kunnen liggen in een gewijzigde praktijk in de strijd
tegen de irreguliere immigratie, in het bijzonder het opstarten van een striktere controle van
de reizigers in de herkomstlanden alsook bepaalde preventieacties die werden opgezet. Ook
het feit dat verschillende landen ondertussen toetraden tot de EU speelt hier een belangrijke
rol. Uiteindelijk moeten we vaststellen dat deze gegevens geen echt inzicht bieden in de druk
die de irreguliere migratiestromen op de buitengrenzen uitoefent.
Als we even kijken naar de nationaliteit van de niet-Europese vreemdelingen die in 2010 aan
de grens werden teruggedreven, dan stellen we vast dat iets meer dan de helft afkomstig is uit
Afrika, 21% uit Azië, 21% uit niet-EU-landen en slechts 4% uit Noord- en Zuid-Amerika
(figuur 7.3). Dit is de top drie van nationaliteiten die werden teruggedreven: Marokkanen
(13%), Turken en Congolezen (telkens 6,6% van de terugdrijvingen in 2010). Opvallend is
dat deze drie groepen ook de grootste drie groepen zijn van niet-EU-burgers die in België
verblijven (zie hoofdstuk 4).
100 België kent immers één Schengenbuitengrens over land – Brussel-Zuid – voor de vertrekken en aankomsten
met de Eurostar. Het aantal terugdrijvingen aan deze grenspost tussen 2000 en 2004 heeft betrekking op de
aankomsten met de Eurostar vanuit Groot-Brittannië. Vanaf 2004 controleert deze grenspost enkel nog de
vertrekken naar Groot-Brittannië. De cijfers betreffende deze controles worden echter niet opgenomen in het
cijfer betreffende de terugdrijvingen.
180