Statistisch en demografisch verslag 2010 - Centrum voor gelijkheid ...

7.2.2.2. De ‘begeleide vrijwillige’ en ‘gedwongen’ terugkeer van
vreemdelingen in onwettig verblijf
Naast de geanalyseerde (7.2.2.1.) terugdrijvingen, die betrekking hebben op de aan de grens
tegengehouden vreemdelingen of op asielzoekers waarvan het verzoek werd afgewezen en die
dus nooit toegang tot het grondgebied hebben gekregen, gebruiken de Belgische instanties
nog andere methoden, namelijk de ‘begeleide vrijwillige’ en de ‘gedwongen’ terugkeer. In de
statistieken van de Dienst Vreemdelingenzaken worden de volgende categorieën gebruikt
(FOD Binnenlandse Zaken, 2009). 102
Repatriëring: de DVZ maakt een onderscheid tussen twee soorten repatriëringen.
Vooreerst de directe repatriëringen die het rechtstreekse gevolg zijn van de interceptie
van een vreemdeling in irregulier verblijf. 103 Daarnaast de andere repatriëringen
waarbij bepaalde elementen uit het dossier moeten worden onderzocht, of waarbij
bepaalde stukken die noodzakelijk zijn om de verwijdering te kunnen uitvoeren (bijv.
identificatiedocumenten, aflevering van laissez-passer-documenten) nog verwacht
worden. Deze repatriëringen worden ofwel vanuit de gesloten centra ofwel vanuit de
gevangenissen georganiseerd. In de repatriëringen kan men nog twee andere
verwijderingmethodes onderscheiden. Deze hangen samen met een specifieke
administratieve situatie. Vooreerst zijn er de terugleidingen naar de grens in
overeenstemming met de 'Dublin-verordening' 104 . In dit geval worden vreemdelingen
(terug)geleid naar de grens van het land dat verantwoordelijk is voor hun
asielprocedure. Vervolgens zijn er de terugleidingen over land die plaatsvinden in het
kader van bilaterale akkoorden tussen de Europese lidstaten
Vrijwillige begeleide terugkeer: voor vreemdelingen die op vrijwillige basis naar hun
land willen terugkeren (vaak georganiseerd door de Internationale Organisatie voor
Migratie, maar ook door de DVZ).
Via de begeleide of gedwongen terugkeer van vreemdelingen die hier onwettig verblijven is
het niet mogelijk om een beeld te krijgen van de aanwezigheid van vreemdelingen in onwettig
verblijf in België, noch van de globale terugkeerstromen van deze vreemdelingen. Deze
indicatoren vertellen ons daarentegen wel iets over de efficiëntie van het beleid inzake
gedwongen verwijdering en begeleide terugkeer. Deze indicatoren hebben vaak enkel zin
wanneer de verwijderingen worden gekoppeld aan de intercepties die verwijdering mogelijk
maken (Perrin, 2006a).
Als we naar alle repatriëringen en terugleidingen over land kijken, zien we tussen 2000 en
2003 een duidelijke stijging van deze verwijderingen. In 2004 zien we een duidelijke terugval
van het aantal verwijderingen, gevolgd door een lichte stijging tot 2006. Omgekeerd stellen
we voor de periode 2004 – 2006 een stijging van het aantal terugleidingen vast, omdat er
voorrang werd gegeven aan de over- en terugnamen op basis van de Dublin-Verordening 105
(FOD Binnenlandse Zaken, 2009). Een mogelijke verklaring voor de lichte toename van
102 Deze categorieën worden uitvoerig behandeld in de jaarrapporten van de Dienst Vreemdelingenzaken.
103 Buiten de normale werkuren, worden de administratieve beslissingen na een interceptie genomen door de
permanentiedienst van de DVZ.
104 Verordening (EG) nr. 343/2003 van de Raad van 18 februari 2003 tot vaststelling van criteria en instrumenten
om te bepalen welke lidstaat verantwoordelijk is voor de behandeling van een asielaanvraag die door een
onderdaan van een derde land bij een van de lidstaten wordt ingediend.
105 Het gaat om verwijderingen van asielzoekers naar de lidstaat (die het Dublin-verdrag heeft ondertekend) die
verantwoordelijk is voor de behandeling van de asielaanvraag.
182