Statistisch en demografisch verslag 2010 - Centrum voor gelijkheid ...

3.6. De vluchtelingen
Het aantal asielaanvragers is hoog en het aantal erkenningen niet te onderschatten, het aantal
vluchtelingen dat in het land verblijft is relatief beperkt (15.818 personen op 1 januari 2008)
en dit vooral omwille van drie redenen: het aantal personen dat jaarlijks als vluchteling wordt
erkend is laag (niet meer dan enkele duizenden); bepaalde vluchtelingen kiezen ervoor om
terug naar hun land van herkomst terug te keren zodra de situatie dit mogelijk maakt. Indien
ze niet kunnen of wensen terug te keren, worden vluchtelingen relatief makkelijk Belg
(Perrin, 2001), o.m. dankzij de vereenvoudigde naturalisatie (na 2 jaar verblijf i.p.v. na de
gebruikelijke 3 jaar 59 ).
Het aantal vluchtelingen dat in België bescherming geniet is tussen 1997 en 2003 sterk
gedaald (Figuur 3.20) om vanaf 2003 opnieuw te stijgen. De recente groei is makkelijk te
verklaren : het gaat vooral om de sterke stijging van het aantal erkenningen, o.m. van
‘Russische’ vluchtelingen. De daling van 1998 tot 2003 is veel complexer.
Deze daling valt gedeeltelijk te verklaren door de daling van het aantal erkenningen van 1998
tot 2001 en een lichte verhoging van het terugkeercijfer in 1997 en 1998. Het grootste deel
van deze daling valt echter te verklaren door de stijging in het aantal vluchtelingen dat Belg
wordt. Deze stijging zien we zowel in 1997 en 1998, als vanaf 2000 wanneer de verblijfsduur,
die als minimumduur geldt om een naturalisatieverzoek te kunnen indienen, verminderd
wordt voor vluchtelingen (van 3 naar 2 jaar verblijf). Naast de erkenning tot het
vluchtelingenstatuut, vormen de nationaliteitswijzigingen (voor de vluchtelingen zelfs nog
meer dan bij de andere vreemdelingen) de voornaamste motor achter de demografische
evolutie van deze groep. Deze twee elementen zijn zelfs veel meer bepalend dan de terugkeer
en de overlijdens.
Tussen 1997 en 2003 werd het aantal vluchtelingen dat Belg is geworden (Figuur 3.21) veel
groter dan het aantal erkenningen van het statuut van vluchteling (Figuur 3.16). Dit verklaart
zowel de daling van het totale aantal van de erkende vluchtelingenpopulatie als de stijging in
de erkende vluchtelingenpopulatie die Belg zijn geworden (figuur 3.20). Het bruto cijfer voor
de nationaliteitsverkrijging (verhouding tussen het aantal verkrijgingen en het aantal
vluchtelingen dat tijdens een jaar aanwezig is) weegt niet op tegen dat wat voor
vreemdelingen wordt vastgesteld. Tijdens de jaren 2000-2001, toen er zich nieuwe
mogelijkheden aandienden om de Belgische nationaliteit te verwerven, werd 30 à 40% van de
vluchtelingen jaarlijks Belg. Het percentage van de nationaliteitsverkrijging is vervolgens
weer gedaald door de grotendeels vernieuwde vluchtelingenpopulatie, die steeds meer net
gearriveerde vluchtelingen telt, die nog geen aanspraak op naturalisatie kunnen maken. In
2007 wordt nog altijd iets minder dan een vierde (23%) van de vluchtelingen Belg, wat nog
altijd een behoorlijk hoog aantal is. De uitleg van het fenomeen is complex. Enerzijds zijn de
wettelijke mogelijkheden voor het verwerven (en in het bijzonder de naturalisatie) minder
streng, anderzijds zijn de motiveringen ongetwijfeld pregnanter voor de vluchtelingen die per
definitie niet op de bescherming van hun staat van herkomst kunnen terugvallen.
Op 1 januari 2008 behoren er maar 15.818 vluchtelingen tot de wettelijke populatie in ons
land als we uitgaan van de historiek van het nationale register. Maar we schatten dat er iets
meer dan 40.000 andere personen dat statuut in het verleden hebben gehad. Begin 2008 tellen
59 Voor 1999, na 3 jaar in plaats van de gebruikelijke 5 jaar.
94