View/Open - BORA - Universitetet i Bergen

Innleiing
Ein bygning med eit tilhøyrande uteområde, korridorar med knaggar og klede, rom med stolar
og bord, eit avgrensa område ved ein pult, ein sekk med bøker, skrivesaker og lukta av papir,
tal og bokstavar, ei hand i veret, ei klokke som ringer, ein lærar som formidlar og ein samtale
med likesinna born og unge.
Alle kan kjenne att ein slik beskriving og hente fram sine eigne minner frå skulekvardagen.
Skulebygningens lukter, visuelle inntrykk og dei kjende omgivnadane gjer oss nostalgiske og
inspirerar til mimring rundt opplevingane frå den tida ein var skuleelev. Nokon element er
typiske og kan kjennast att ved dei fleste skulebygg, men landets skular viser på same tid at
formspråket til denne type bygg også varierer mykje. Arkitekturen som elevane skal møte det
same lærestoffet i har svært ulik utforming. Einar Muren er professor i pedagogikk og set
søkjelyst på skulebygget. I hans artikkel kan ein lese at spennvidda varierer frå nye bygg med
relativ fleksibel romløysing, 50 tal funkis med klasserom ut mot eit ope atrium i midten til
skulearkitektur før 2. verdskrig i monumental steinkonstruksjon med stor etasjehøgd og rader
av klasserom mot breie korridorar. 1 Mangfaldet innan utforminga reiser nokon spørsmål rundt
kva faktorar som påverkar desse endringane. Korleis har stiluttrykk og formspråk utvikla seg i
retning av skulebygga som tek form i dag, og kva kontekstuelle rammer påverka utforminga
av bygningskroppen? Ved sida av det estetiske uttrykket har også skulearkitektur ei viktig
funksjonell side då bygget skal huset eit pedagogisk innhald. Modernismens kjende uttrykk
”form ever follows function”, formulert av arkitekten Louis Sullivan 2 (1856-1924) motiverer
til ei undersøking av samanhengen mellom form og innhald. I dette ligg ein tanke om at ein
skule skal uttrykke funksjonen skule, og gjev ein peikepinne på at dei to faktorane må
kommunisere. For ein utdanna lærar glir tankane i retning av ei kopling mellom arkitektur og
pedagogikk. Kan pedagogiske læringsteoriar vere avgjerande for utviklinga av
skulearkitekturen, og kan desse teoriane sporast i utforminga av bygget? Denne oppgåva vil
gripe fatt i spenningsfeltet mellom arkitektur og pedagogikk ved å undersøke samspelet
mellom det arkitektoniske og pedagogisk innhald. Problemstillinga vert av den grunn
formulert gjennom dei tre hovudmomenta: Arkitektur, pedagogisk teori og pedagogisk
praksis.
1 Einar Muren. Skulebygg i spenningsfeltet mellom arkitektur og pedagogikk.
http://skoleanlegg.utdanningsdirektoratet.no/asset/1298/1/1298_1.doc
2 William J.R. Curtis. Moderen architecture since 1900, London: Pheidon Press Limited, 2000[1982] s. 44
5