View/Open - BORA - Universitetet i Bergen

More documents

Recommendations

Info

kan lett la seg forføre til ei samanlikning der ein i militære førebur seg til krig, medan skulen driv opplæring fram mot eksamen. Samanstilling av skulearkitektur og andre disiplinære institusjonar har også ide`historikaren Michel Focault gjort i sitt arbeid. Han utviklar ein sosialiseringsteori der han forklarar grunnleggjande utviklingstrekk i det moderne samfunnet som veks fram frå 1700 talet. Han kallar teorien ”den store innesperringa” og ”disiplineringsteorien”. 114 Kort fortalt bygger den på fyljande oppfatting: I laupe av 1700-1800 talet gjennomgjekk Europa den industrielle revolusjonen som leda til eit kapitalistisk samfunnssystem. Parallelt med denne prosessen voks det fram ein moderne disiplin som medførte overvaking og kontroll med menneska. Desse prosessane føresette kvarandre, i fylje Focault. Det moderne industrisamfunnet krev eit herredøme over menneska slik at dei lystra ordre og opptrer ”økonomisk” dvs lydig. 115 Focault hevda at myndigskapet oppretta ei stor mengd institusjonar der dei menneska som ikkje tilpassa seg tidas krav blei sperra inne for å øve opp det å vere lydig og tilpassing i samfunnet. Ulike typar disiplineringsbygg vart då viktig, med ei detaljert organisering av arkitekturelementa der alt var synleg og gjorde nøyaktig vakthald mogleg. Byplanlegging, bygging av kontor, sjukehus, asyl, fengsel og læreanstaltar fyl dette prinsippet. 116 Organiseringa av desse bygga mogleggjer ein tydeleg indre detaljert kontroll, og føremålet er at arkitekturen kan føre fram endringar av individ og påverke deira åtferd. På den måten gjer ein menneska til gjenstand for makt og kunnskap. Skulebygget kunne fungere som eit dressurmiddel, eller læremaskin. Romma vart då stilt opp på ei rekke som små celler langs ein korridor. 117 Skulebyggets lukka form og pedagogikkens fokusering på reglar og styring gjev oss assosiasjonar til denne teorien som Focault presenterar. Skuleporten ved Rothaugen skule kan sjåast som eit døme på den kontrollerte styringa som også er å finne innanfor militæret (fig. 58). Plasseringa i landskapet viser i begge samanhengar at bygget skal verne mot omgivnadane, og i desse tilfella kystlinja. På kvar sin måte skal anlegga verne menneska innanfor ved hjelp av kunnskap som skal ruste elevane når dei kjem ut i samfunnslivet eller gje dei dugleikar som gjer soldatane klar for kamp. Med andre ord ein slags sosial oppseding av menneska innan kontrollerte rammer. 114 Bøe,J.B. Økonomiske og materielle forhold – et historisk perspektiv. I Skaalsvik, E.M og Kvello Ø. (red): Barn og miljø: om barns oppvekstvilkår i det senmoderne samfunnet. (Oslo: Tano Aschehoug) s. 25-26 115 Bøe s. 25-26 116 Michel Foucault. Det modene fenseles historie. Oversatt av Dag Østerberg. (Gyldendal Norske forlag: Oslo 1977) s. 156-157 117 Foucault (1977) s. 156-157 62
Fig. 58- Skuleport ved Rothaugen Vi ser at dei rasjonelle ideologiane som trekk lasset heilt frå antikken kan samanliknast med dei arkitekturteoriane som Latinskulen og Rothaugen skule er inspirert av. I boka ”pedagogiske grunnproblem” presenterar forfattaren Erling Solerød desse rasjonelle filosofiane under nemnet tradisjonalistar. Dei representerar linja bak til Aristoteles, noko som inneber vektlegging av det intellektuelle og dermed fokus på å kultivere intellektet. Idealistane står som motsetning og representerar eit menneskeleg fokus. Dei meinar at mennesket er berar av ideane der sanninga ligg. Ut i frå dette vert det viktig å kultivere personlegdommen. 118 Dette grunnsynet skal vi bli betre kjend med gjennom ein presentasjon av meir romantiske ideologiar. Arkitekturteori og pedagogikk med romantiske røter På slutten av 1700 talet veks det fram ein reaksjon på opplysningstidas tru på fornuft og fokus på det nyttige. Det romantiske synet vender seg mot dei menneskelege aspekta som handlar om personlegdom, sansar, kjensler, det ekte, naturlege, historie og det nasjonale. Målet vart retta mot utviklinga av alle sider ved mennesket. 119 Innanfor målarkunsten finn ein visuelle dømer på korleis det romantiske ideane vert uttrykt. Vi kan sjå dramatiske komposisjonar med mykje rørsle og dynamikk, sterke sensuelle fargar og kjensleladde scener som taler til betraktarens sansar. Primitive og naturlege motiv med dyreliv og vill natur vert framheva innanfor dette stiluttrykket. Det sanslege og kjensleorienterte vert karakteristikken for denne stilretninga, som også kan settast som merkelapp på den filosofiske grunntanken. Ser vi til arkitekturen som fyl dei romantiske strømmingane finn ein bygningar som har fjerna seg frå det stramme og symmetriske klassiske uttrykket. Ein arkitektur prega av ornamentikk, detaljar og svingande former som inngår i ein organisk heilskap karakteriserar uttrykket eller arkitekturteorien som går under namnet Art Nouveau. Denne arkitekturretninga har sine røter frå arts and crafts rørsla som framhevar verdien av ekte handverk og gode materiale. Naturens former vert inkludert då plante- og dyremotiv kan gjenkjennast i det arkitektoniske formspråket. Vi har sett at skulebygga Loddefjord (1974) og Steiner-skulen (1999) vert forma 118 Solerød (2004) S 36 119 Solerød (2004) S. 26 63
Page 1 and 2:
Pedagogisk arkitektur? Ei utgreiing
Page 3 and 4:
Innhaldsliste Innleiing - Masteropp
Page 5 and 6:
Innleiing Ein bygning med eit tilh
Page 7 and 8:
the activity it supports. 5 Dette u
Page 9 and 10:
å samanlikne Steiner-skulen med de
Page 11 and 12: Utviklinga av skulebyggets form og
Page 13 and 14: vart formulert ei lov om jamt bra u
Page 15 and 16: Materialval og samspel med omgivnad
Page 17 and 18: fasaden. Ei rekke med vindauge er p
Page 19 and 20: Landås skule 1956 Landås skule er
Page 21 and 22: veggane ikkje hadde nokon bærande
Page 23 and 24: tradisjonell standard. Vi finn blan
Page 25 and 26: Fig. 21 - Planteikning Loddefjord s
Page 27 and 28: Fallingwater (Pennsylvania 1934-7)
Page 29 and 30: omgivnadane. Naturmateriala gjer op
Page 31 and 32: 70 talet representerar ei tid i end
Page 33 and 34: tydeleg bølgjeform. Det er nok ikk
Page 35 and 36: Vi kan på mange måtar seie at det
Page 37 and 38: arkitekten bak Steiner-skulen har h
Page 39 and 40: Fig. 46 - skulens bakside Baksida a
Page 41 and 42: Fig. 49 - Dekorativ vegg i glasbygg
Page 43 and 44: Sentrale pedagogiske læringsteoria
Page 45 and 46: vert rekna for å vere grunnleggare
Page 47 and 48: Difor meiner han også at det er un
Page 49 and 50: likevektssansen. Steiner-pedagogikk
Page 51 and 52: med realiteten, fordi ein meir prak
Page 53 and 54: krav til meir kunnskap og effektivi
Page 55 and 56: kompetansemål som elevane skal kun
Page 57 and 58: Arkitektonisk form og symbolbruk F
Page 59 and 60: tidsperioden. Det dominerande forms
Page 61: og tydelege fysiske rammer viser og
Page 65 and 66: omgivnadane. Vi møter eit formspr
Page 67 and 68: og industriens vekst. Vi har sett a
Page 69 and 70: massen består av individ og at det
Page 71 and 72: Nordberg- Schulz tek opp og diskute
Page 73 and 74: Modernismens formspråk, den humane
Page 75 and 76: som pregar skulen i dag. Ut i frå
Page 77 and 78: Interiørets praktiske funksjon Ark
Page 79 and 80: Auditorieskulane Rothaugen skule ha
Page 81 and 82: Elevaktivitet og mindre formidlings
Page 83 and 84: imøtekjem barnets behov for tryggl
Page 85 and 86: dramatiserande arbeidet dei har gjo
Page 87 and 88: klasserom ut mot eit ope atrium i m
Page 89 and 90: Fig. 81 - Tradisjonelt klasserom ve
Page 91 and 92: tendensen, og ein sitt att med eit
Page 93 and 94: klasserom. 189 Bergen kommune har d
Page 95 and 96: og kjem ikkje til syne innan formid
Page 97 and 98: slik karakteristikk høver heller i
Page 99 and 100: seier noko om at elevane kanskje tr
Page 101 and 102: Avslutning Skulearkitekturen i denn
Page 103 and 104: er ein viktig faktor i læreprosess
Page 105 and 106: Biletliste Kap. 1 Fig. 1 - Skulesto
Page 107 and 108: Fig. 75 - Klasserom for større ele
Page 109 and 110: Litteraturliste Achen, H,V. 1986 Ga
show all

View/Open - BORA - Universitetet i Bergen

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?