arif zêrevan - Nefel

yendan bêne tewandin. Li gor nêrîna Celadet Alî Bedir-Xanî zayenda
jimarnava »1«-ê mê ye, lê ya jimarnavên ji 2-ê ta 20-ê gelejimar
e û ya jimarnavên girover 30, 40, 50, 60, 70, 80, 90 û 100-ê
nêr e û lewra divêt bi »î«-yê bêne tewandin. Li gor teoriya wî ev
nimûneyên li jêrê rast in:
Ez yekê dibînim.
Ez çaran dibînim.
Ez çilî dibînim.
Celadet dibêje ji ber ko zayenda »çarê« gelejimar e ew navdêra
xwe jî li gor xwe ditewîne. Lê rastî ne welê ye. Ji ber ko ne jimarnavê
tewanga xwe daye navdêrê, tewanga gelejimara navdêrê bi jimarnavê
ve bûye. Gava em »ez çaran dibînim« dibêjin navdêreka
veflartî heye ko em bi nav nakin. Divêt em bibêjin »ez çar zelaman
dibînim« yan »ez çar tifltan dibînim«. Heger ko bi rastî jî tewanga
jimarnavê tehsîr li navdêrê bikira divêt me »ez yek zelamê dibînim«
binivîsanda ji ber ko zayenda »yekê« mê ye.
Yanî jimarnav mê ne û hemî jimarnav yekejimar in, lê belê navdêrên
dikevin pêfliya wan an didin pey wan dikarin gelejimar yan
yekejimar bin.
Jimarnavên rêzê
79 Di kirmanciyê de jimarnavên rêzê bi arîkariya pronavên iflarkî
»yê«, »ya« û »yên« têne çêkirin.
yê yekê, yê didoyê, yê sêyê, yê çarê, yê pêncê, yê fleflê, yê heftê, yê
hefltê, yê nehê, yê dehê, yê yazdehê, yê diwazdehê, … yê bîstê, yê sihê,
yê çilê, yê pênciyê, yê flêstiyê, yê heftiyê, yê hefltiyê, yê notê, yê
sedê, yê hezarê, yê milyonê, yê trilyonê, qitilyonê …
Di komekan de piraniya caran pronavên iflarkî »yê«, »ya« û »yên«
dibin veqetandek û bi navdêran ve dibin. Ji bikaranîna wan ya di
komekê de mirov dizane ka ew çawa jimarnavên bingehî dikin jimarnavên
rêzê û ka ew tewangên jimarnavên bingehî ne an no.
Gava ko em »Ez sala 1986-ê çûm Wanê« dibêjin hingê em ji-
74 • BINGEHÊN RASTNIVÎSANDINA KURDIYÊ