9. Sayı; TURAN-SAM KIŞ Sayısı, 2011

(4)ESKİ TÜRKLERDE ASKERLİKYüsüpcan YASİN 4İnsanların binlerce senelik kültür tarihinden açık olarak görülüyor ki, Tarihin eskidevirlerinde dünyanın çeşitli yerlerinde yaşayan muhtelif kavimler, içinde bulunduğu yerlerinçevre ve iklimleri, iktisadi koşullar ırk, düşünçe ve kültüründeki farklılar dolayı, kendibünyesinde değişik özellikler arzetmiştir. Böyle bir özellikler ve düşünceler aynı kavimlerintarihi ve kültürün her yanlarını büyük ölçüde etki altına almıştır. İklimi sürekli olarakdeğişmekte olan Orta Asya’nın yüksek dağlık ve tepeliklerinde, bozkırlarında vekumluklarında yaşayan ve tarihinin ilk çağlarında başlıca olarak avcılık ve hayvancılıkiktisadına dayanan Türkler, yaşam gereği sürekli göç ederlerdi. korkulu dağ ağızlarından,tehlikeli yüksek tepeliklerden ve sonsuz cezirlerden geçerek yeni hayatlık yerlerini ararlardı.Sürekli olarak otun ve suyun bol olduğu yerleri takıp etmek gibi müşkül ve sıkıntılı hayat tarzıve bu arada belirli bir ölçüde birlik, dayanışma ve teşkilatçılığı bekleyen yaşam yolu, aynımılletin ruhunda ve cisminde çeşitli sıkıntılara tahammül etmek, anıden ortaya çıkantehlikelere karşı gögüs germek, kahraman, cesaretli, fedakar, azimkar, savaşçı, disiplinli vetoplumcu seciyeleri ve bunu temel yapan ahlakı sistemleri yaratmıştır. Böyle bir özellikgittikçe gelişme gösterep Türkleri tarihte “askeri millet” olarak tanıtmıştır. Arap düşünürüCahizi şöyle tarıf etmiştir: “Yunanlılar bilimde, Çinliler sanatta ün kazanmıştır. Türklerinkazandığı ünü ise savaştadır”(1) İbn Hassül’ün Türkler hakkında söyleyen “bütün kavimlerarasında kahramanlık ve cesaret bakımından Türklerden üstün, büyük hedeflere ulaşmakiçin onlardan daha dirayetli hiç bir millet yoktur. Cenab-ı Hak onları Arslan sıfatındayaratmıştır. Türklerin en büyük meziyeti bir kavme hükmetmekte gösterdiği istidatlarıdır.Onlar doğuştan hükümdar ve komutan olarak emir vermek ve kavimleri idare etmek içinyaratılmıştır”(2) şeklindeki beyanları ve Kaşgarlı’da geçen Tanrının Türk adlı bir ordusunvar olduğu ve her hangı bir ulusa kızarsa Türkleri o ulus üzerine musallat kılacaklarıhakkındakı menkibeler aynı askeri seciyenin açık belirtileri olabilir.(3) Sasan Çeçen çok haklıolarak “Türkler evde doğur, savaş meydanında can verir” diye tarıf etmiştir.(4) tarihte Arileryani Germanlar da aynı meziyetle maruf olmuştur. Fakat, şu bir noktayı çok açık olarakbelirtelim ki, Türkler arasında Uygurların askeri başarıları daha da göze çarpıcıdır. Bu husustaMas’udi şöyle diyor: “Türkler arasında hiç kimse onlar(Dokuz Oğuzlar) gibi cesaretli vekahraman değildir. Hakimiyeti de onlarınkı gibi müstahkem değildir.... Dünya hükümdarlarıarasında Dokuz Oğuz Hakanının askerleri en cesaretlidir. Onlar tehlikeden bir türlükorkmaz.(5) Türklerin atlı ve göçebe yaşam tarzları onları iyi binici ve okcu kavim olaraktanıtmıştır. Gerçekten, Türklerde çocuklar dört ve beş yaşındayken binicilik ve atıcılıkyapmaya başlıyordu. Genç yaşına geldiğinde iyi bir asker hüviyetini kazanıyordu.(6)Hükümdardan beklenen özelliklerin biri de askeri bakımından istidatlı olmasıdır. 11.yüzyılmüellifi olan Arap coğrafya alimi Şeref İdrisi: “Türklerin Padişahları eyi muharıp, mükemmelmücehhez, cemiyetlerde iş görmesini bilir ve tedbirlerde kat’ı olmakla beraber ihtiyatlı,adalete sadık, güzel siret insanlardır.”demiştir.(7)Bahsedildiği gibi, Türkler cesaret, savaşçılık, fedakarlık ve kahramanlık göstermek,tahamüllü ve sabırlı olmak bakımından bütün kavimlerin önüne geçmiştir. bu tür özellikleronların savaşta başarı kazanmasının en önemli etkenlerindendir. Bu yüzden, Türklerin askerigüçü karşısında acızlık duyan kavimler, her şeyden önce onları propaganda yoluylamahvetmeğe baş vurmuştur. Bu hususta Çin kaynaklarında pek çok kayıtlar vardır. Ama,Türkler savaş meydanında hiç bir zaman kendi nizamları dışında kötü icraatlara başvurmamıştır. Cahizi, Türklerin Faziletleri adlı kitabında şöyle diyor: “savaş sanatı Türke4 Yüsüpcan YASIN Uygur Türklerinden yetişen bilim adamı. Çin’e bağlı Sınkyang Uygur özerk bölgesindebaşkent lisesinde Yüksek dereceli (kıdemlı)Tarıhçi öğretmen; Şincan-UYGURİSTAN/ÇİN.29