9. Sayı; TURAN-SAM KIŞ Sayısı, 2011

məhsullara (materiallara) olan ehtiyacı əvvəlcədən dəqiqləşdirməklə məlumatlarbazasının yaradılması çox əhəmiyyətlidir.İnformasiya və məlumatların dəqiqliyiidarəetmə prosesində qərar qəbul etmə səlahiyyətlərini (məsuliyyət, cavabdehlik həddigözlənilməklə) idarəetmə sisteminin aşağı mərhələlərinə verilməsinə imkan yaradır.İstiqamətlənmə prosesində yeni idarəetmə üsullarının formalaşmasınamüəssisədaxili idarəetmə də əmək bölgüsünün daha da geniçləndirilməsinə səbəbolur.Müəssisənin təşkilati quruluşunun təmamilə müasir icrarxik qaydada təşkilolunması və idarəetmə fəaliyyətilə bağlı məsuliyyət idarəetmə aparatının müxtəlifsəviyyələri arasında mütənasib bölüşdürülməlidir.İdarəet – mədə bu cür bölüşdürmərəhbərin və mütəxəssisin məsuliyyətinin daha da dərinləşməsinə və ixtisaslaşmasınagətirib çıxarır.Bununla yanaşı bəzi hallarda müəssisələrdə əmək proseslərinə nəzarətetmək və əsas istimətlərdə idarəetmə fəaliyyətində inteqrasiyanı təmin etmək heç dəasan olmur.Müasir idarəetmə sistemlərinin təhlili göstərir ki, müəssisənin idarəetməaparatında mütəxəssis və rəhbərdən ibarət olan müxtəlif qərargah xidməti bölmələrimüəssisə bölmələri müəssisə səviyyəsində, bölmə daxilində və hər bir ayrıca istehsalprosesi dairəsində təkrarlanır ki, bu da idarəetmə strukturunda mürəkkəbləşməyə vətəkrarçılığa səbəb olur.Bütün informasiya axınları və idarəetmə qərarları ilə bağlıməsələlər ancaq şaquli əlaqələr üzrə qurulduqda, müəssisədə üfiqi əlaqələr üzrə təsirliidarəetmə qərarlarının qəbul edilməsi imkanları məhdudlaşır.Tikinti və tikinti materialları istehsalı müəssisələrində istehsalın idarəedilməsində vacib amillərdən biri də idarəetmə zamanı cavabdehli səlahiyyət dairəsininmüəyyən edilməsidir, yəni rəhbər vəzifə bölgüsünə uyğun istehsal – təsərrüfatfəaliyyətinin yalnız onun vəzifə təlimatlarında göstərilən tərəflərinə görə cavabdehlik vəya məsuliyyət daşıyır.Bu bölgünün əsas üstünlükləri ondan ibarətdir ki, bu haldaidarəetmədə hər bir bölmənin fəaliyyətinin nəticəsi ayrılıqda kəmiyyətcə qiymətləndiriləbilir (sexlərdə və ya sahələrdə istehsal avadanlıqlarına texniki xidmət və təmirin təşkiliişi, texnoloji proseslərin təşkili, məhsulun keyfiyyəti, istehsal xərcləri, nəzərdətutulmayan boşdayanmalar və s. konkret göstəricilərlə qiymətləndirilir).Müəssislərdə istehsal fəaliyyətinin idarəedilməsinin ahəngdar təşkili, innovasiyafəaliyyəti, bazar rəqabəti və s. təsvirlər müxtəlif parametrlər üzrə ardıcıl artdıqda vəinkişaf mühiti davamlı olduqda istehsal fəaliyyətində əldə ediləcək müvəffəqiyyətlərbarədə düşünmük olar.Belə ki, müəssisədə istehsal olunub bazara çıxarılan tikintimateriallarının rəqabət qabiliyyətinin yüksəldilməsinə nail olmaq üçün, məhsulunkeyfiyyət göstəricilərinin daim təkmilləşdirilməsi, istehsalatda itkilərin və zayməhsulların azaldılması, tullantısız istehsalın və daşınmaların təşkili işininyaxşılaşdırılması, həmçinin müasir tələblərə cavab verən tikinti materiallarınınistehsalına qısa zaman kəsiyində nail olmasına dövrümüzün vacibməsələlərindəndir.Belə vəziyyətdə müəssisə öz istehsal – təsərrüfat fəaliyyətininistənilən istiqamətdə inkişaf səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün müvafiq qərargah vəyaxud funksional xidmət bölmələrinin yaradılması nəticəsində nail ola bilər.Bu isəmüəssisədə istehsal və digər təsərrüfat göstəricilərinin yaxşılaşdırılmasına təkanverəcəkdir ki, nəticədə bölmədən kənar əməkdaşları bu işə cəlb etmək ehtiyacını aradanqaldırır.Bəzən müəssisə istehsal – təsərrüfat fəaliyyətində bazarda öz müvazinətinisaxlamaq üçün istehsalın bir neçə parametrini (əmək məhsuldarlığını artırmaq, boşdayanmaları azaltmaq, rəqabətliliyini yüksəltmək, istehsal ehtiyatlarına qənaət, zayməhsulları azaltmaq və s. )eyni zamanda nəzərə çarpacaq qədər dəyişdirməkməcburiyyətində qalır.İstehsalda eyni zamanda müxtəlif səviyyəli təkmilləşdirmələrinidarəetmə aparatı tərəfindən həyata keçirilməsi müəssisə şəraitində müasir analojiidarəetmə təcrübəsinə əsaslanmaqla reallaşdırıla bilər.Bu isə öz növbəsində müəssisədəistehsal – təsərrüfat fəaliyyətində istehsal elementlərinin dəyişdirilməsinin həmin70