9. Sayı; TURAN-SAM KIŞ Sayısı, 2011

Efendiyi, Bulayı, dolayısıyla Efendibulayı açıkladık. Fakat şeriye sicillerinde, ahkâmdefterlerinde ikinci elemanı -bula olan daha bir çok özel isim vardır. Atabula, Hanımbula,Hatunbula ~ Katunbula, Keçibula, Meriçbula ~ Merihbula, Mısırbula, Paşabula,Şahbula ~ Şehbula, Tezbula bunlar arasındadır. 110Aydil Erol bunlardan Atabula, Katunbula, Şahbula, Tezbulayı eserine almış, bukelimeleri …+bula şeklinde açıklamış ve hepsinin şeriye sicillerinde geçtiğini bildirmiştir. 111Aydil Erol, bula elemanını Türkçe bulmak fiilinin 3. şahıs istek şekli olarakdüşünmüştür.Lakin bu kelimelerdeki Bula elemanı Efendibuladaki –bula “zade, soy” elemanıylaaynıdır. Dolayısıyla Atabula “Ata soyu”, Hanımbula “Hanım soyu”, Hatunbula veyaKatunbula “hatun veya kadın soyu”dur.Kiçibula veya Keçibula “küçük soy, evin küçük hanımının soyu”dur. Genellikle kızismidir. Kiçig > kiçik kelimesinin sonundaki k’nin düşmüş şeklidir. Bildiğimiz keçikelimesiyle bir ilintisi yoktur. Kiçi, keçi çeşitlemeleri birinci ünlünün kapalı e olmasındanileri gelmiştir. Geniş bilgi için Kiçi Hanım maddesine bakınız.İkinci Mahmud döneminde Sivasta Keçibula isimli bir mahalle ve Keçibula KılıçBey mescidi vardı. 112 Bu özel ismi “Kiçibula’nın Kılıç Bey” olarak anlamak gerekir.Şahbula “şahzade, yani şah soyu”dur. Bakırköy sağlık meslek lisesinde Yalovalı birkız öğrencimizin adı Şehzade idi.Rıfkı Melul Meriç, mezar kitabelerinde 1528’de ölen bir Şahbula ‏(شاهبولا)‏ ve ölümtarihi yazılmayan Mısırbula ‏(هصربوله)‏ isimli iki kadın ismi kaydetmiştir (Sondaki güzel heyerine bazen elif de yazılır). 113 Mısr, Arapçada “her hangi bir memleket”, Kahire“kahrederek, zor kullanarak başkalarına üstün gelen kadın” manasındadır. 114 DolayısıylaMısırbula nın‏’(هصربوله)‏ manası “Mısırzade”, daha doğrusu “Mısırlızade” demek olur.Bunlardan sadece Tezbuladaki –bula unsuru, Türkçe bulmak fiilinin üçüncü istekşekli olabilir diye düşündüysek de, nihayette bu fikrimizin doğru olmayacağı kararına vardık.Tezbula “çabuğun soyu, çabuk soylu”dur. Tez, tiz YTS’de “çabuk” demektir. 115 Çevikolmak, çabuk iş görmek, eskiden olumlanan bir durumdu.Aşıkpaşaoğlunda geçen Merihbula 2. Muradın evlendiği İsfendiyar kızını almayagiden ekipten biriydi. 116 Tahsin Yazıcı Meriçbula yazar. 117 Doğrusu Merihbuladır. Ekibindiğer bir üyesi aşağıda inceleyeceğimiz Paşa Kirece Hatun idi.1583-84 (hicri 991-92) tarihli Ankaranın en eski şeriye sicilinde şu adlar geçer: Bulabint-i Erkulu, Katunbula bint-i Erkulu (her ikisi aynı babanın kızlarıdır), Hasan bin Efendi,Efendibula bint-i İmir, Şahbula bint-i Tatar nam zimmiye, Şehbula veled-i nam zimmiye,Tezbula bint-i İlyas. 118Buradan sadece Bula unsurunun da kadın ismi olduğunu anlıyoruz.Ankaranın 1588-90’a ait iki nolu şeriyye sicilinde Efendibula, Şehbula, Şahbula,Hanbula adları geçer. 119 Paşabula 15. asırda Bursa şeriye sicillerinde görülen isimlerdenbiridir. 120110 Aydil Erol, Adlarımız, 426. s.111 Aydil Erol, Adlarımız, 151, 426, 596, 620. s.112 Ömer Demirel, “2. Mahmud Döneminde Sivasta Esnaf Teşkilâtı ve Üretim Tüketim İlişkileri”, KB y., 1. b.,Ankara 1989, 143, 144, 179. s.113 Tahsin Yazıcı, Ariflerin Menkıbeleri (Mevlana ve Etrafındakiler [Menakıbül Arifin]), 2. c., 14. s.114 Gelibolulu Ali, Hâlâtül Kahire Minel Adâtiz Zahire, haz. O. Ş. Gökyay, KB y., Ankara 1984, 14. s.115 Yeni Tarama Sözlüğü, 208. s.116 Aşıkpaşaoğlu, Tevarih-i Al-i Osman, düzenleyen Çiftçioğlu N. Atsız, Türkiye y., İstanbul 1947, 164. s.117 Tahsin Yazıcı, Ariflerin Menkıbeleri (Mevlana ve Etrafındakiler [Menakıbül Arifin]), 2. c., 15. s.118 Halit Ongan, “Şeriye sicillerinde geçen Türkçe kişi adları”, Türk Etnoğrafya Dergisi, Ankara 1956, 1. sayı, 92-94. s.119 Halit Ongan, “ Ankara’nın iki numaralı şeriyye sicili 1588-1590’dan zikreden Orhan Türkdoğan, “Tarihi birdava Pontus”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, Aralık 1996, 120. sayı, 14. s.120 Aydil Erol, Adlarımız, 540. s.87