POSTĘPY CHROMATOGRAFII - Zakład Chemii Analitycznej

Rozpuszczalność tlenku azotu w wodzie wynosi 1,8⋅10 -3 M, a stężeniew komórce jest rzędu 3⋅10 -6 M, okres półtrwania w wodzie od 4 min do3 godzin, we krwi 0,1 sek., a w tkankach 3 - 30 sek. W komórce wytwarzanyjest podczas utleniania (w obecności NADPH jako donora elektronów) przezsyntazę tlenku azotu (NOS), zależną od cytochromu P-450, argininy do cytrulinyi NO. Jest on następnie szybko degradowany z powodu reakcji z tlenem,dwutlenkiem azotu i anionorodnikiem ponadtlenkowym. Zmiatającanionorodnik wytwarza anion peroksyazotawy, będący silnym utleniaczemi rozpadającym się na dwa rodniki, hydroksylowy i dwutlenek azotu. Wytwarzająone z małą szybkością azotany i azotyny.Cytotoksyczność tlenku azotu wywołują anion peroksyazotawy i powstającyz jego rozpadu rodnik hydroksylowy. Oddziaływają one m.in. z lipidami,DNA i wpływają na mitochondrialne kanały wapniowe (oddziaływaniena kompleksy żelaza w błonie mitochondrialnej). Uszkodzenia DNA aktywująpoli(ADP-rybozo)polimerazę, PARP. Enzym ten odpowiedzialny jest zaenergetyczną śmierć komórki poprzez zużywanie ATP podczas naprawyuszkodzonego DNA. Jego nadprodukcja jest przyczyną śmierci neuronówpodczas zawałów naczyniowych, w chorobie Huntingtona i Alzheimera.NO jest też neurotransmiterem w obwodowym układzie nerwowym(sercowo-naczyniowym, płciowo-moczowym, oddechowym i trawiennym).Przykładowo, kontroluje on rozkurcz mięśni jelit podczas ruchów perystaltycznychi rozkurcz mięśni ciał jamistych ułatwiających napływ krwi do prąciapodczas erekcji oraz rozkurcz mięśni naczyń krwionośnych. To ostatnie powodujespadek ciśnienia krwi. Dlatego chorym na serce podawana jest nitrogliceryna,metabolizowana w organizmie do NO. eNOS z komórek śródbłonkaaktywowany jest przez kompleks Ca 2+ -kalmodulina, tworzący się po wniknięciujonów wapnia do wnętrza komórki. Otwarcie kanałów jonowych następujepo związaniu przez receptory powierzchniowe np. acetylocholiny. NO dyfundujedo wnętrza naczynia krwionośnego i jako czynnik EDRF do komórekmięśni gładkich. Uaktywnia cyklazę guanylową, cGMP, fosforylację proteintransportujących jony wapnia (spadek ich stężenia) przez kinazę białkową, coprowadzi do rozkurczu. Podobny efekt dają S-nitrozole, [Fe(CN) 5 (NO)] 2- ,[Fe 4 S 4 (NO) 7 ] - , organiczne azotyny i azotany, np. nitrogliceryna.WPŁYW WOLNYCH RODNIKÓW NA PODSTAWOWE SKŁADNIKIKOMÓREKWolne rodniki reagują w zasadzie ze wszystkimi składnikami komórek.Największe uszkodzenia powodują w lipidach, białkach i DNA. Z organellikomórkowych najbardziej narażone na atak wolnych rodników są mitochondria.Ich uszkodzenie prowadzić może nawet do śmierci komórek.Należy w tym miejscu zaznaczyć, że mimo ich negatywnego wpływuna organizmy żywe, wolne rodniki są koniecznymi etapami przejściowymiprzebiegu szeregu reakcji biochemicznych, jak też mają szereg działań pozytywnych.Przykładowo wspomnieć tu można o tym, że szereg enzymów46