Drugi broj - sic

!esejnarušavaju historiografski nacional-ideologemi, proglašava kao neoprostivo sagrešenje opatnju ~itavoga naroda, koju valja uobli~avati u viktimizacijskom klju~u; razvedeni (centralno/isto~noevropski)sistem o autorovoj po-eti~koj odgovornosti i o anga`ovanosti literatureiz istih centara mo}i se proglašava kao neshvatljiva profanizacija literature, kao zanemarivanjenjene suštine, o kojoj je smiješno uopšte i govoriti nakon što se knji`evnost prestruktuiralaod Gulaga i Holokausta naovamo, odgovaraju}i na izazove epohe koji sunjenu ulogu osporili u širokim kulturnim i društvenim razmjerama.U takvom kontekstu (kojeg smo ukratko pokušali ocrtati) zaista se licemjerno (ili pakdjetinje naivno) iš~u|avati nad moralnom blaziranoš}u amblematskih figura nove epohezarobljenosti - ta~nije nad posljednjim izjavama D`evada Karahasana i AbdulahaSidrana, koje su citirane u zaglavlju teksta. Te dvije izjave su samo dva momenta jednogkontinuiteta, koji uspostavlja bošnja~ka kultura u svom putovanju ka konstantno snivanomdobu zrelosti i prevashodstva, spuštaju}i se sve ni`e kanjonom sopstvenogsunovrata: ne treba zaboraviti da je taj kontinuitet odavno anticipiran idejama o troprstimšejtanima i krme}im sinovima, da bi se polagano postamentirao u diskursima tipanjihove-majke-}e-ra|ati-komade-leda-umjesto-novoro|en~adi ili njihova-novoro|en~ad-}e-sera|ati-s-krvavim-zanokticama,kako bi se kona~no uspostavio u vehementnoj polemi~kojizjavi: sjeme-ti-se-dabogda-zatrlo.Dakle, svaka disonanca izme|u diskurzivnog polja koji u bošnja~koj kulturi tkaju centrimo}i od rata naovamo i retorike novih bošnja~kih bardova jeste samo prividna: odnosnoiscrpljuje se u prividnoj proturje~nosti i la`noj polifoniji koju su svojim izjavamauspostavila dva pomenuta pisca, protustavljaju}i se takvom izdajom dobrim nacionalnimi patriotskim uzusima, te se ogrešuju}i o temeljne zakone (tobo`e postoje}eg) javnogmorala, na što se osupnula svekolika javnost koja je na kraju pokazala tek svoju nacionalnubole}ivost. Zava|enost i diskrepancija izme|u dva diskursa, to jest izme|u verbalnoideološkogvidokruga bošnja~ke elite koja je u postra}u kanonizirala nacionalnu kulturu, igledišta dvojice pisaca koja su eksplicirali u re~enim izjavama, u osnovi je nepostoje}a,budu}i da je u njihovom govoru prisutna ista moralna neosjetljivost te odricanje društvenei po-eti~ke uloge literature i odgovornosti autora, što su kulturne postavke koje su u postra}uafirmirali aktuelni centri mo}i, uspostavljaju}i bošnja~ku tradiciju kao mjesto neminovnogkontinuiteta zasnovanog na esencijalisti~kim strukturama, koje kroz stolje}a ostajunedodirljive u svim sociokulturnim gibanjima formi. U ime takvog konstruisanja valjaloje u kanonu cenzurirati ~itavu strukturu antiratnog pisma, koja je dodatno pripitomljenai osiromašena marginalizacijom djela nebošnja~kih autora koji govore o ratu iz pozicijestvarnog svjedoka ili `rtve (V. Mrki}, M. Jergovi}, I. Lovrenovi}, N. Veli~kovi}, I. Ladin, M.Vešovi}, J. Juriši}, D. Brigi}, etc).Kada Karahasan ka`e da bi Karad`i}a predstavio kao `rtvu povijesti, onda on zanemarujesvaku fakti~nost ~itavog slu~aja - autor razmišlja o klasi~nom modernisti~komnovohistorijskom uobli~enju, i tada je umjetni~ka istina jednostavna: historijske sile (kaoda je u pitanju imaginiran slu~aj) u jednom trenutku su zarobile pojedinca, protiv njegovevolje ga skolile i natjerale na izvršenje zla, na le|a mu natovarivši prete`ak teret(simetri~na fabula i savršeni ki~!); svojom tvrdnjom da bi se malo ko na njegovom mjestubio kadar u tom vremenu ponijeti zna~ajno druk~ije, Karahasan zanemaruje ~itavutradiciju antitotalitaristi~ke evropske knji`evnosti XX vijeka - jer, potrebno se upitati, štaje onda s intelektualcima i piscima poput Manna, Šalamova, Brodskog, Sol`enjicina,Bulgakova, Ahmatove, Mandeljštama, Cvetajeve, Piljnjaka, Babelja, Kova~a, Davida etc?Da li su njihove disidentske geste i anga`mani bili bespotrebni? Da li je onda njihova`rtva uzaludna, jer su mogli jednostavno kao pjesnik i intelektualac Karad`i} podle}ipreteškom teretu? Nasuprot faktografskom prosedeu i po-eti~koj svijesti u uobli~enjupovijesnih zbivanja, Karahasan esencijalisti~ki favorizira kategoriju sudbine koja jejednu biografiju obilje`enu moralnim posrnu}em opravdala kao produkt mistificiranihsila povijesti, što se priklju~uje na sveop}u kulturnu tendenciju zatvaranja nezavršenihformi i diskontinuiteta u epsko jedinstvo i trend esencijalizacije povijesnih konstanti ukanonu. Svako insistiranje na dokumentu, na diskontinuitetu, na citatu stvarnosti, nasvjedo~enju, na otvaranju puta ka istini povijesnog zbivanja - što su sve dimenzije kojeje literatura otvorila u povijesnoj poetici dvadesetog vijeka kako bi odgovorila na eti~keizazove epohe, odbijaju}i ideološku vjeru i instrumentalizaciju povijesti - Karahasan potpunozanemaruje favoriziraju}i li~nu perspektivu na konkretne povijesne doga|aje, kojeoblikuje sukladno vlastitim modelima, ~ime se literaturi odri~e svaka sugestivnost i autenti~nostu pribli`avanju istini historijskih zbivanja, odnosno njena uloga u formiranju(sic!) 21