MAĆICY SERBSKEJE 1895

Mythiske bytosće łužiskich Serbow. 127wotčinichu a faraŕ bě w heli.“ Po basničcy „mudry kowaŕ“ jehela zawrjena z wrotami wot stykow, dokelž so tam praji, zowćipni čerći mjez stykami swoje nosy won tykachu. Dosć rozšěrjena,kaž so zda, bĕše wĕra, zo puć do hele wjedźe přezhaty abo jĕzory. Znaty je hłuboki hat pola Malešec (H.-Ł.)z mjenom „Čertownja“ a wulki „Cartowy gat“ pola Picnja (D.-Ł.).Přez tónle ,,Cartawy gat“ suny so čert do hele, jako so jemuwołaj při woranju rĕčki Góramžycy spłóšištaj (hl. č. 179). W helima čert pječa hród, kaž bĕ Schulenburg w Slepom zapisał (W.Volksth, 85, přisp.). Hewak so hela bliže njewopisuje. Jenožw delnjołužiskej bamžičcy ,,Bóžy raj a hela“ (Smol. II., str. 149)so praji: „Tam te lawy*) huju a ta zemja džajo.“ A w druhejtohorunja delnjoserbskej bamžičcy, „Sudny źeń“ (Černý, Třećazbĕr. str. 40) namakamy strofu: „Do grund hele jo šyrokadroga, třikrot jo njewjaseła.“ Z cyła so hela w delnjołužiskichbamžičkach rad mjenuje „grund hela“ (nĕhdźe = hłuboka hela),z čimž so woznamjenja jeje połoženje hłuboko pod zemju.Tola čert ma tež swoje wuzwolene města na zemi. Su towosebje puste mĕstna w přirodźe, kaž hory, skały, wotležane kutyw lĕsach abo na polach, haty, rĕčki abo jich dźĕle; dale wopušćenekhĕže, wosebje młyny, rozpadane cyrkwje atd. Wo tom swĕdčamnohe ležownostne mjena a wšelake powĕsće. Kaž so w bajcyč. 196 powĕda, bydleše nĕhdy čert na horje pola KamjeńtnejeWólšinki. Wšelake hórki, skały, prózdnjeńcy, rĕčki, kuty atd.maju po nim mjeno, kaž Čertowa klĕtka (skałata hora pola HornjejeHórki a poła Ždźarja), Čertowe woknješko (pola Rachlowa),naspomnjeny Cartowy gat pola Picnja, Čertownja (wotležanemĕstno, kaž pola Klukša; hat, kaž pola Malešec; rĕčka, kaž polaDelnjeje Hórki), Čerćica (njewĕm hač skała abo rĕčka pola Kotec),Čerćik (tohorunja, pola Krakec), Čertowe nuhło (wotležane mĕstnopola Debric) atd.**) Pod Hrodźišćom pola Budyšina bĕše nĕhdywopušćena khĕžka, w kotrejž „Čorny“ bydleše, kaž so powĕdaw bajcy č. 185. We wulkim Budyšskim młynje mĕješe nĕhdywučinjene, zo smĕ na pobočnym mlĕwnišću jenož wón sam mlĕć*) W druhej (str. 154): „Tam złe duchi huju.“**) Hladaj: Časop. Mać. Serb. 1887, str. 3—50, Ležownostne mjena(zbĕrał Michał Rostok).