MAĆICY SERBSKEJE 1895

Synonymika a składba serbskich wjazawkow. 856) ,,Khiba zo“ a „khibali zo“ je wjazawka wuwzaćaabo wumĕnjenja (coni. exceptionis), zwjazuje so z indikativomabo tež ze subjunktivom a so runa łaćanskemu „nisi quod“ abo„nisi ut“, hrjekskemu „ε μή“, ,,πλ ν τε“ abo „πλ ν ε “ a nĕmskemu„ausser dass“ abo „es sei denn, dass“. (Poprawom jehołe ,,khiba“ wĕcownik w mysli „pobrach“, „Mangel“.) „Nichtónjeznaje wótca, khiba syn.“ (Mat. 11, 27.) — „Ja njewĕm, štoma tam na mnje přińć, khibali zo swjaty po wšĕch mĕstachwobswĕdči a rjeknje, zo zwjaski a tyšnosće na mnje čakaju.“ (Jap.skutki 20, 22. 23.)7) ,,Kaž“ z indikativom je temporalna wjazawka w mysliłaćanskeho „simulatque“ abo „simulac“, hrjekskeho „ ς τάχιστα“a nĕmskeho „sobald als“: „Kaž bĕ woheń wušoł, so hnydom horkana wĕži na woheń přebiwaše a delka na wsy so na pomoc wołaše.“Jow by „tak ruče hač“ hoły germanismus był.8) „Kaž“ ze subjunktivom je pak wjazawka ludanja abonjewoprawdźitosće (coni. simulationis): „Tamni zymni přewodźerjosebi woči trĕja, kaž bychu sobu płakali.“ — Hižo hołapartikula „kaž“, hdyž so bjez sćĕhowaceje korrelativnosće trjeba(potajkim hdyž před sobu nimaš „kaž“ — „tak“) swoje ludaŕstwopřed wĕrnym Serbom njepotaji. Přetož kóždy hnydom wulki rozdźĕlzačuje mjez wuprajenjomaj: „Wón ke mni přistupi jakopřećel“ (hrjekscy: „φίλος ν“) a „wón ke mni přistupi kaž přećel“(hrjekscy: „ ς φίλος“). Kajki pohóršk nasta, hdyž bĕše štówe swojej njezamołwitej rĕčničnej njewĕdomosći prĕdował: „Jezusaze křiža wzawši, kaž morwe ćĕło pohrjebachu.“ To móžešepo wudawanju njewĕrjacych jenož rĕkać: »Jeho ćĕło bĕ jenož pozdaću morwe, nic pak po woprawdźitosći!« Tamny prĕdaŕ budźešeprajić dyrbjał: „Jezusa ze křiža wzawši jako morwe ćĕłopohrjebachu.“Hdyž pak njecha woprawdźitosć zludana być abo njewoprawdźitosćpotajena wostać, móže w hołym „kaž“ tež khwalobnewašnje bjez wĕrneho byća ležeć: „Wón so za mnje kaž nan stara.“[Po byću wón mój nan njeje, ale wón je nanowsku zmyslenosć,nanowske wašnje ke mni na so wzał.]Wšitkón hrozny přisłód ludanja je pak stajnje a přeco wuzamknjeny,hdźež „kaž“ z demonstrativnej partikulu „tak“