MAĆICY SERBSKEJE 1895

Mythiske bytosće łužiskich Serbow. 29ze Slepoho.) Podobnu bajku podawa Schulenburg (Volksth.172) wo lutku; tu je zawĕsće lutk z wódnym mužom zmĕšany.Přez zamóžnosć křesćanstwa wukładuje sebi lud nastaće wódnychmužow (podobnje kaž nastaće wšelakich druhich daemonow přirody)z biblijskeje powĕsće wo padnjenych jandźelach. W Nĕmcachmi prajachu: „Nĕkotři zli jandźeljo padźechu do wody,a to su wódni mužojo; druzy na pola, a to su připołdnicy; druzypak do tonidłow, a to su błudnički.“ Tak sebi wukładuja pokhadwódnych mužow tež Češa (Čes. Lid, I. 53).Po nĕkotrych serbskich bajkach so zatepjeni ludźo donykusow přemĕnjeja. W jenej bajcy (č. 161) so wódny muž mjenuje„zabity susod“, štož na to pokazuje, zo je so tež zabityčłowjek do nykusa přewobroćił. Tuta wĕra je tež pola Polakow,Čechow a Rusow rozšĕrjena. W nĕkotrych stronach Pólskeje ludmĕni, zo „topielec“ je zły duch, kiž zastupja do ćĕła zatepjenychludźi.*) W jenej čĕskej powĕsći přemĕnja so zły rybaŕ po smjerćido wódneho muža.**) W ruskich bajkach ze zatepjenych abowot swojich staršich zaklatych holčkow nastawaju wódne žónki(žony wódneho muža, Mách. 144). To je jenož wyšši skhodźeńkanthropomorfosy. Hdyž bĕ čłowjeska fantasija duchej wody čłowjeskupodobu nawdała, bĕ potom jenož kročel k přeswĕdčenju,zo móže so tež čłowjek po smjerći (t. r. hdyž do swĕta duchowpřeńdźe) z tajkim wódnym duchom stać. Sem słušeja Schulenburgowebajki:(60.) Holca bĕ dźĕćo porodźiła a jo zatepiła we Wilišći.Rybaŕ, kiž tam potom ryby łoješe, popadny to dźĕćo, alejo hnydom zaso do wody ćisny. Jako tam druhi króć z čołmomjĕdźeše, přimny jemu to dźĕćo za wjesło a njechaše pušćić.(Volkssagen 117.)(61.) W Sprjewi bĕ so nĕchtó zatepił. Hdyž tam pozdźišoryby łojachu, přimaše jim za kešory a praješe: „Hdyž tu tysy, njetrjebam ja tudy być.“ (Ib.)(62.) Holčka z Wjerbna bĕ w Třupcu była a ducy domojpadny do wody a so zatepi. Za lĕto tam jedyn z čołmom*) Ciszewski, l. c. 165.**) Slavia: Národ. pohád. a pov. 131. — Čes. Lid, I. 246.