MAĆICY SERBSKEJE 1895

Synonymika a składba serbskich wjazawkow. 87zelenješe, doniž njebĕ lisće spadało.“ — „Epaminondas smjertneželezo we swojim ćĕle zdźerža, doniž so jemu njepřipowĕdźi,zo je jeho wójsko dobyće dobyło.“12) ,,Jako“ je časowa wjazawka (coni. temporalis) powašnju „hdyž“, jenož nic w mysli łaćanskeho „quotiescumque“:„Jako bĕše romske wójsko před Jeruzalem přićahnyło, započahnydom to mĕsto na wšĕch stronach tyšić.“Hdyž so pak „jako“ za praedikativnu partikulu nałožuje, jerune nĕmskej partikuli „als“ w mysli woprawdźitosće: „Wón bunĕtko jako wučeŕ postajeny“, tak zo wón, tón pruhowany wučeŕ,nĕtko wučeŕsku słužbu dosta. Cyle wopačne by było, hdy by sotu prajiło: „Wón bu kaž wučeŕ postajeny“; přetož z tym wónnjeby ani wučeŕ ani z wučerjom był. (Přirunaj pod 8, „kaž“.)13) ,,Dokelž“ (łać. „quia“, „quoniam“, hrjekscy „ τι“,nĕmscy „weil“, „da“) je přičinska wjazawka za pódlanske sady(coni. causalis) a móže sebi indikativ a subjunktiv žadać: „Wyso njetrjebaće bojeć, dokelž z wami póńdu.“ — „Teho chcu sotola radšo wostajić, dokelž mohli mi to zlĕ wułožić.“„Dokelž“ je pak tež druhdy wjazawka temporalneho traćaw mysli łaćanskeho „donec“ a nĕmskeho „so lange als“: „Dokelžsłónco traje, budźe jeho mjeno na přichodnych přińć.“(Psalm 72, 17.)14) Štož je „dokelž“ za pódlanske sady, to je za hłownesady z wjetša jako wjazawka dopokazanja: „přetož“ (łać.„nam“ abo „enim“, hrjek. „γά “, nĕm. „denn“): „Bóh je wšehomócny;přetož pola njeho njeje žana wĕc njemóžna.“15) Wjazawka ,,zo“ jeničcy za pódlanske sady je pak finalna,pak konsekutivna, pak kausalna, pak objektivna a wotpowĕdujełaćanskemu ,,ut“ abo „quod“ abo accusativo cum infinitivo,hrjekskemu να abo ΣΤΕ abo τι abo tež acc. resp. nom. c. inf. anĕmskemu „damit“, (so) dass“ a „dass“. Na př. finalnje: „Ja k njemudu, zo bych wšo z nim wuradźił.“ — Konsekutivnje: „Bratr jeskhorił, zo je w smjertnym straše.“ — Kausalnje: „Zo sy takwosłabnył, za to maš so swojej skuposći dźakować.“ — Objektivnje:„Z radosću wuznawamy, zo sebi swoju serbšćinu wysokowažimy a najswĕrnišo hajimy.“