MAĆICY SERBSKEJE 1895

Mythiske bytosće łužiskich Serbow. 129zo bu djaboł 1. apryla z njebja do hele wustorčeny, a tohodla je1. apryl njezbožowny dźeń; dźĕćo, tón dźeń narodźene, je njezbožowne,bywa šamałe a njewostanje dołho žiwe. Druzy praja:1. apryla narodźi so Judas, 1. augusta bu djaboł z njebjes wustorčeny,a 1. decembra buštej Sodoma a Gomorrha spalenej; tohodlasu te tři dny njezbožowne (ib.). Pola Sepic je „čertowa hórka“,na kotruž bĕ pječa čert padnył, jako bu z njebja wustorčeny.Dźeń, hdźež bĕ so to stało, na njej kóžde lĕto wotpočuje, a móžešjeho tam w tehdyšej podobje, ze złamanej krónu a rozbitymsceptrom wohladać (Gräve 145).W słowjanskich powĕsćach wo stworjenju swĕta wustupujepódla Boha Knjeza tež čert jako stworićel, a potajkim jako towaŕšBoha Knjeza. Tute legendy słušeja do wulkeho koła dualistiskichnahladow a bajow wo nastaću swĕta, rozšĕrjenych w Buropjea w Asiji, haj tež mjez Indianami połnocneje Ameriki.*) Težpola łuž. Serbow namakamy nĕkotre sem słušace přiwĕrki a bajki.Čert je rĕki worał, hory nanošował a w skałach prózdnjeńcyabo skałoby načinił. Tajke skałoby rĕkaju „čertownje“ (kažw skalnej sćĕnje pod Hrodźišćom, w Sprjewinym dole napřećiwoOrtenburgu), „čertowe pincy“ (kaž w dole rĕki Lubaty mjez Hrodźišćoma Wichowami) atd. Pola Bórkow je „grod“ (hórku, nakotrejž bĕše nĕhdy hrodźišćo) nanosył; štož je jemu při tym zwotpadało,z toho nasta podołhojta hórka „Wilišća“.**) Wjele sopowĕda wo tom, kak je čert rĕki worał, wosebje w Delnjej Łužicy.Tak je pječa Křišowku pola Myšyna worał; jeho byk pak jebórzy na lĕwicu, bórzy na prawicu ćahnył, a tohodla je ta rĕčkatajka křiwa (ib.). Tež „Třawnicka grobla“ (Třawnicka rĕčka)ma wjele „křiwulow“; tu je pječa tež „cart“ ze sydom wołamiworał, kaž mi w Barbuku powĕdachu. To same so powĕda wowuskhnjenej „cartowej grobli“ pola Liškowa.***) Jórdan zapisaslĕdowacu bajku:*) Přehlad słowjanskich bajow a přiwĕrkow teje družiny podawa Máchal,Nákr. slov. baj., 3—12, 164. Přehlad přisłušaceje słowjanskeje literaturypytaj tež tam a w Etnografičeskim Obozrěniju 1889, II. 79 přisp.**) Schulenburg, Wend. Volkssagen, 186.***) Ewald Müller, Das Wendenthum in der Niederlausitz, Khoćebuz1894; str. 159.