Mythiske bytosće łužiskich Serbow. 129zo bu djaboł 1. apryla z njebja do hele wustorčeny, a tohodla je1. apryl njezbožowny dźeń; dźĕćo, tón dźeń narodźene, je njezbožowne,bywa šamałe a njewostanje dołho žiwe. Druzy praja:1. apryla narodźi so Judas, 1. augusta bu djaboł z njebjes wustorčeny,a 1. decembra buštej Sodoma a Gomorrha spalenej; tohodlasu te tři dny njezbožowne (ib.). Pola Sepic je „čertowa hórka“,na kotruž bĕ pječa čert padnył, jako bu z njebja wustorčeny.Dźeń, hdźež bĕ so to stało, na njej kóžde lĕto wotpočuje, a móžešjeho tam w tehdyšej podobje, ze złamanej krónu a rozbitymsceptrom wohladać (Gräve 145).W słowjanskich powĕsćach wo stworjenju swĕta wustupujepódla Boha Knjeza tež čert jako stworićel, a potajkim jako towaŕšBoha Knjeza. Tute legendy słušeja do wulkeho koła dualistiskichnahladow a bajow wo nastaću swĕta, rozšĕrjenych w Buropjea w Asiji, haj tež mjez Indianami połnocneje Ameriki.*) Težpola łuž. Serbow namakamy nĕkotre sem słušace přiwĕrki a bajki.Čert je rĕki worał, hory nanošował a w skałach prózdnjeńcyabo skałoby načinił. Tajke skałoby rĕkaju „čertownje“ (kažw skalnej sćĕnje pod Hrodźišćom, w Sprjewinym dole napřećiwoOrtenburgu), „čertowe pincy“ (kaž w dole rĕki Lubaty mjez Hrodźišćoma Wichowami) atd. Pola Bórkow je „grod“ (hórku, nakotrejž bĕše nĕhdy hrodźišćo) nanosył; štož je jemu při tym zwotpadało,z toho nasta podołhojta hórka „Wilišća“.**) Wjele sopowĕda wo tom, kak je čert rĕki worał, wosebje w Delnjej Łužicy.Tak je pječa Křišowku pola Myšyna worał; jeho byk pak jebórzy na lĕwicu, bórzy na prawicu ćahnył, a tohodla je ta rĕčkatajka křiwa (ib.). Tež „Třawnicka grobla“ (Třawnicka rĕčka)ma wjele „křiwulow“; tu je pječa tež „cart“ ze sydom wołamiworał, kaž mi w Barbuku powĕdachu. To same so powĕda wowuskhnjenej „cartowej grobli“ pola Liškowa.***) Jórdan zapisaslĕdowacu bajku:*) Přehlad słowjanskich bajow a přiwĕrkow teje družiny podawa Máchal,Nákr. slov. baj., 3—12, 164. Přehlad přisłušaceje słowjanskeje literaturypytaj tež tam a w Etnografičeskim Obozrěniju 1889, II. 79 přisp.**) Schulenburg, Wend. Volkssagen, 186.***) Ewald Müller, Das Wendenthum in der Niederlausitz, Khoćebuz1894; str. 159.
130 Adolf Černý:179. Kak cart jo Sprewju wórał.Ako jo cart Sprewju wórał, njekśĕštej tej wóła kóždy razpřawje śĕgnuś; pótom chyśi wón micu do njeju a nĕto ganjaštejz chółujom tam a how. Mjazy Drĕžnicami a Libanojcami buwón mucny a husta, a synu se na jaden kamjeń, aby huwotpocywał.Na tom kamjenju su se jogo nozyne a rucyne palcewotśišćali, a teke źož bĕšo seźeł. Aby wiźeł, źo dej dalej jĕś,zalĕze na jaden dub, na kótaremž teke slĕd zawóstaji. — Tenkamjeń jo před wjele lĕtami Libanojski kowal do swójogo chromuzatwarił. Ako bĕšo wjaža gótowa, smjerźašo tam tak źiwnje, aako za tym pytachu, njenamakachu nic, a njebĕšo hynac: tencartowy kamjeń bĕšo ta wina. — Ako cart pótom Góramžycupola Picnja wórašo, huskocyštej jomu jogo carnej wóła, wón sampak bu wót chółuja na bok chyśony a zapadnu se w Cartowemgaśe a sunu se tak zasej do hele. Tej wóła pak gnaštej tam ahow až ku samym Bórkowam a pótom se minuštej.H. Jórdan, Delnjołužiske lud. baj., Č. M. S. 1876, 17.*)Čert wobdźĕli so tež při stworjenju ludźi. Horbatych jewón stworił, kaž powĕda slĕdowaca bajka; tež stare baby ječert na swĕt přiwjedł.**)180. Stworjenje horbatych.Jako bĕ Bóh tón Knjez čłowjekow stworił, spyta tež čertludźi wudźĕłać. Ale ći jemu kóždy króć ćeknychu, jako bĕchuhotowi. Tuž so čert jara rozhnĕwa, wza hlinu, z kotrejež bĕ jichdźĕłał, a ćiskaše ju za nimi. Kruchi hliny trjechichu jich dokhribjeta a wostachu tam wisajo. Na tajke wašnje nastachu wurosćeni(= horbaći) ludźo.Z Wuric podał E. Herrmann.Wot zwĕrjatow stwori wopicu a žabu. Wón chcyše łastojčku(škowrončka) sčinić; hdyž pak ju wudźĕła, njechaše wonalećeć. Tuž rjekny: ,,Leś doch, škrodawa!“ Tuž wona padny nazemju a bu z njeje žaba. — W Delnjej Łužicy nałožuje so težswar: Ty dunder-škrodawa, cartowa škrodawa !***)*) Hl. tež Veckenstedt, Wend. Sag. 305, č. 14.**) Schulenburg, Wend. Volkssagen 192, přisp.***) Schulenburg, Wend. Volkssagen 95, 192 přisp., W. Volksth. 47.
- Page 1 and 2:
ČASOPISMAĆICY SERBSKEJE1895.Redak
- Page 4 and 5:
Burske mjena Hornjołužiskich Serb
- Page 6 and 7:
Burske mjena Hornjołužiskich Serb
- Page 8 and 9:
Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 10 and 11:
Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 12 and 13:
Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 14 and 15:
„,,Pře žane njeje mi tak žel,:
- Page 16 and 17:
Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 18 and 19:
Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 20 and 21:
Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 22 and 23:
Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 24 and 25:
Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 26 and 27:
Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 28 and 29:
Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 30 and 31:
Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 32 and 33:
Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 34 and 35:
Gollmitz Ł. Chołmc (vulgoChańc)
- Page 36 and 37:
Kietz Be. Kic, a, m.Kirchhain Ł. G
- Page 38 and 39:
Serbski zemjepisny słowničk. 39Ml
- Page 40 and 41:
Serbski zemjepisny słowničk. 41Sa
- Page 42 and 43:
Werben Kh. Wjerbno, a, sr.[Werchau
- Page 44 and 45:
Serbski zemjepisny słowničk. 45ny
- Page 46 and 47:
Serbski zemjepisny słowničk. 472.
- Page 48 and 49:
Serbski zemjepisny słowničk. 49Oe
- Page 50 and 51:
Serbski zemjepisny słowničk. 51Pa
- Page 52 and 53:
Přehlad spisow Michała Hórnika.
- Page 54 and 55:
Přehlad spisow Michała Hórnika.
- Page 56 and 57:
Přehlad spisow Michała Hórnika.
- Page 58 and 59:
Přehlad spisow Michała Hórnika.
- Page 60 and 61:
Přehlad spisow Michała Hórnika.
- Page 62 and 63:
Přehlad spisow Michała Hórnika.
- Page 64 and 65:
Přehlad spisow Michała Hórnika.
- Page 66 and 67:
Přehlad spisow Michała Hórnika.
- Page 68 and 69:
Přehlad spisow Michała Hórnika.
- Page 70 and 71:
Wućahi z protokollow M. S. 71Mĕst
- Page 72 and 73:
Wućahi z protokollow M. S. 73Před
- Page 74 and 75:
Wućahi z protokollow M. S. 75swój
- Page 76 and 77:
Wućahi z protokollow M. S. 77Mjeŕ
- Page 78 and 79:
Wućahi z protokollow twarskeho wub
- Page 80 and 81: W o b s a h.Burske mjena Hornjołu
- Page 82 and 83: Synonymika a składba serbskich wja
- Page 84 and 85: Synonymika a składba serbskich wja
- Page 86 and 87: Synonymika a składba serbskich wja
- Page 88 and 89: Synonymika a składba serbskich wja
- Page 90 and 91: Dr. J. Pilk: Burske mjena Hornjołu
- Page 92 and 93: Burske mjena Hornjołužiskich Serb
- Page 94 and 95: Filip Rězak: Serbski rychłopis. 9
- Page 96 and 97: Serbski rychłopis. 95Luther, zahub
- Page 98 and 99: Serbski rychłopis. 97sćĕhuje, st
- Page 100 and 101: Serbski rychłopis. 99§ 49. Kónco
- Page 102 and 103: Serbski rychłopis. 101tamny, tutó
- Page 104 and 105: Serbski rychłopis. 103hromadźe),
- Page 106 and 107: Rozkroškowaŕ, -ŕka, Person, diea
- Page 108 and 109: Salojty, saalartig.Salomonowy, des
- Page 110 and 111: Dodawki k serbskemu słownikej. 109
- Page 112 and 113: Skhmutać, mühsam kauend aufessen.
- Page 114 and 115: Dodawki k serbskemu słownikej. 113
- Page 116 and 117: Spjeŕchliwy, flüchtig.spjeŕchot,
- Page 118 and 119: Dodawki k serbskemu słownikej. 117
- Page 120 and 121: Dodawki k serbskemu słownikej. 119
- Page 122 and 123: Switak, e. jämmerlich Verkommender
- Page 124 and 125: Adolf Černý: Mythiske bytosće ł
- Page 126 and 127: Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 128 and 129: Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 132 and 133: Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 134 and 135: Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 136 and 137: Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 138 and 139: Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 140 and 141: Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 142 and 143: Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 144 and 145: Mythiske bytosće łužiskich Serbo
- Page 146 and 147: Přistawk. 145dźewjeć je nas poro
- Page 148 and 149: Nekrolog XXXI. 147přińdźechu sob
- Page 150 and 151: Nekrolog XXXI. 149neho assessora a
- Page 152 and 153: Nekrolog XXXI. 151bokimi wĕdomostn
- Page 154 and 155: Nekrolog XXXI. 153nimale runym praw
- Page 156 and 157: Nekrolog XXXI. 155delnjołužiskich
- Page 158 and 159: Přinoški sobustawow M. S. 1895. 1
- Page 160 and 161: Dary za dom M. S. 159stud. Wartenbe
- Page 162 and 163: Dary za dom M. S. 16120,75; cand. j
- Page 164 and 165: Wospjetowanje.Staw II. 500. —„
- Page 166 and 167: Serbski Maćičny dom. 165z Lwowa 2
- Page 168 and 169: Serbski Maćičny dom. 167dotal ža
- Page 186:
Wobsah.Synonymika a składba serbsk