GIÁO TRÌNH THỰC HÀNH HÓA HỮU CƠ TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP TP. HỒ CHÍ MINH (2016)

p A = P A . X A (1)
p B = P B . X B (2)
Vì hệ là hai cấu tử nên X B = 1 – X A ; X A , X B : phân số mol của A và B
trong pha lỏng. Gọi Y A , Y B là phân số mol của A và B trong pha hơi. P là áp
suất hơi của hỗn hợp, ta có:
p A = P. Y A ; p B = P. Y B = P (1-Y A ) (3)
Từ (1), (2) và (3) ta có:
Y
A
(1 - Y
P
A
=
) P
A B
X
A
x (4)
(1 X )
A
Gọi độ bay hơi tương đối của A và B là α =
α =
P
A
P
B
Y
A
(1 Y
A
)
P
A
P
B
X
A
x
(1
X
A
)
X
α
A
(5)
(1 X
A
)
Biểu thức (5) cho thấy α càng lớn, nghĩa là P A lớn hơn nhiều so với P B
thì các chất sau khi ngưng tụ càng giàu cấu tử A dễ bay hơi.Ngược lại α càng
gần bằng 1, nghĩa là A và B có nhiệt độ càng gần nhau thì sẽ càng khó cô lập
bằng phương pháp chưng cất đơn. Trong trường hợp này phải dùng phương
pháp chưng cất phân đoạn
Trong quá trình chưng cất, phải cất với tốc độ vừa phải (25 giọt/phút),
không đun mạnh quá, cất tốc độ nhanh sẽ gây hiện tượng quá nhiệt, làm cho
việc đọc nhiệt độ sôi không đúng và sản phẩm sẽ không tinh khiết.
4.2.3. Kết tinh lại, chọn dung môi kết tinh
Phương pháp quan trọng nhất để kết tinh các chất rắn là phương pháp
kết tinh lại. Người ta dựa vào tính tan khác nhau của một chất trong một dung
môi hay hệ dung môi ở điều kiện khác nhau để kết tinh. Thường người ta chọn
một dung môi hay hệ dung môi dễ hòa tan chất kết tinh ở trạng thái nóng và ít
hòa tan ở trạng thái lạnh, còn tạp chất thì ngược lại. Sau khi lọc nóng loại bỏ
tạp chất, để nguội thì chất rắn sẽ kết tinh. Nên chọn dung môi có nhiệt độ sôi
thấp hơn nhiệt độ nóng chảy của chất kết tinh.
Quan trọng nhất của việc kết tinh lại là chọn đúng dung môi. Dung môi
dùng cho việc kết tinh lại không có tác dụng hóa học với chất kết tinh ở trạng
thái nóng hoặc lạnh. Cơ sở hóa học của việc chọn dung môi hay hệ dung môi
là mối quan hệ về cấu tạo phân tử của chất kết tinh và dung môi.
Thông thường chất phân cực tan trong dung môi phân cực và ngược
lại. Nếu một chất bất kỳ mà cấu trúc phân tử chưa biết rõ thì việc chọn dung
môi phực tạp hơn, phải thăm dò từ dung môi phân cực đến dung môi không
phân cực.
122