GIÁO TRÌNH THỰC HÀNH HÓA HỮU CƠ TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP TP. HỒ CHÍ MINH (2016)

Phần lớn các chất hữu cơ đều là chất độc. Vì vậy khi làm việc với chúng
cần phải biết rõ tính chất của chúng như tính độc, tính dễ cháy, dễ nổ.
1.2.1.4.1. Các chất độc
Khi làm việc với các chất độc như KCN, NaCN, axit xianhidric (HCN),
dimetylsunfat (CH 3 O) 2 SO 2 , COCl 2 , SOCl 2 , amin, clo, brom, các clorua axit của
các axit đơn giản…hay khi tiến hành phản ứng có tách khí độc cần phải làm
thí nghiệm trong tủ hốt, phải đeo mặt nạ phòng độc, găng tay, đeo kính bảo
hiểm và phải làm thí nghiệm có sự giám sát , hướng dẫn của giáo viên.
1.2.1.4.2. Các chất dễ cháy, dễ bắt lửa
- Không được đun trên ngọn lửa đèn trần, trên lưới hoặc gần ngọn lửa
các chất dễ cháy sau đây: ete, ete dầu hỏa, xăng, các hidrocacbon như n-
hexan, benzen, toluen…disunfua cacbon, axeton và các chất dễ cháy khác.
Khi tiến hành thí nghiệm với các chất dễ cháy, dễ bay hơi cần phải tắt hết lửa,
hoặc các nguồn nhiệt có thể phát sinh lửa. Các chất này cần phải bảo quản
nghiêm ngặt. Ví dụ ete etylic được giữ trong bình nút chặt có ống mao quản
hay ống chứa CaCl 2 .
Khi làm việc với các chất dễ cháy, dễ nổ bao giờ cũng phải dùng bếp
điện bọc, bếp cách cát, bếp cách thủy.
Trước khi cất lại dung môi như ete etylic, tetrahidrofuran, đioxan phải
loại bỏ hết peoxit, phải cất cách thủy các chất này.
Khi kết tinh lại có sử dụng các dung môi dễ cháy cần phải có sinh hàn
ngược. Không được đổ dung môi dễ cháy, dễ bắt lửa vào máng nước hoặc
cống rãnh.
1.2.1.4.3. Các chất dễ nổ
Khi làm việc với chất dễ nổ như Na, K, kiềm đặc, axit đặc các chất nổ
hữu cơ, cất ở áp suất thấp, tiến hành thí nghiệm ở áp suất cao…cần phải đeo
kính bảo hộ để bảo vệ mắt và phải sử dụng các dụng cụ thủy tinh hữu cơ
chuyên dụng . Thông thường các chất dễ nổ trong phòng thí nghiệm là natri
kim loại, kali kim loại, axit sunfuric đặc, oleum. Một số quy tắc làm việc với các
chất dễ nổ:
- Chỉ làm việc với Na, K, khi đã đeo kính bảo vệ mắt.
- Không được để chúng tiếp xúc với nước sẽ gây ra cháy nổ. Chúng
phải được bảo quản trong bình có nút bấc, không đậy chúng bằng nút nhám.
- Không được dùng tay để lấy Na, K mà phải dùng cặp gắp để lên giấy
lọc, thấm khô dầu bằng giấy lọc, rồi mới cắt. Khi làm việc với nó phải cách xa
người và nước.
- Không được dùng Na, K để sấy khô các ankylhalogenua béo.
- Không được tiến hành các thí nghiệm có Na, K kim loại trên bếp cách
thủy đang sôi.
- Sau khi làm thí nghiệm, các mẫu Na, K dư không được vứt bừa bãi,
hay đổ vào máng nước mà phải hủy chúng bằng một lượng dư rượu etylic
trước khi rửa dụng cụ bằng nước.
5