GIÁO TRÌNH THỰC HÀNH HÓA HỮU CƠ TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP TP. HỒ CHÍ MINH (2016)

dụng của HNO 2 amin bậc 1 mạch thẳng sẽ tạo thành rượu
RNH 2 + HNO 2 ROH + N 2 + H 2 O
Trong các amin thơm bậc nhất thì mônamino dễ diazo hóa hơn diamin.
Các đồng phân octo-diamin khi diazo hóa dễ sinh sản phẩm ngưng tụ và tạo
sản phẩm đóng vòng.
Muốn tránh hiện tượng ngưng tụ phải khóa nhóm (bảo vệ) một nhóm
amin bằng cách axetyl hoá trước khi tiến hành diazo hoá. Diazo hóa các
nitroanilin, aminophenol, axít aminobenzen sulfonic hoặc các bazơ yếu khó
khăn hơn vì vậy cần phải tiến hành ở nhiệt độ cao hơn (30-45 0 C).
6.2.4. Nguyên tắc tiến hành diazo hóa
Trước hết cho nước vào nồi phản ứng, tiếp đó cho axít vô cơ làm môi
trường, rồi đến các amin. Đối với các amin có tính kiềm lớn thì 1mol amin
dùng 2,2-2,5 mol axít vô cơ còn đối với các amin có tính kiềm nhỏ thì phải
dùng 3-4 mol axít cho 1 mol amin, khấy cho tan hết, cho đá vụn thẳng vào
hỗn hợp để làm lạnh tới 0 0 C.
Sau đó vừa khuấy vừa cho dần dần dung dịch natri nitrit, thường là
dùng dung dịch 30-35% vừa kiểm tra độ pH, luôn giữ pH = 1-3, ít nhất là 3.
Khuấy cho phản ứng kết thúc. Phản ứng được coi là kết thúc khi mẫu thử có
phản ứng dương tính (màu đỏ tím) với giấy tẩm tinh bột lẫn KI. Hỗn hợp được
lọc, dùng ngay dùng ngay dung dịch cho phản ứng chuyển hoá tiếp theo. Tuỳ
thuộc vào mục đích chuyển hoá mà cho phép nồng độ axít nitro thừa khi kết
thúc phản ứng. Nhiều trường hợp cho phép nồng độ axít nitro thừa là 10 -4
mol/l nhưng nếu diazo này dùng để ngưng tụ với phenol (ngưng tụ trong môi
trường kiềm thì có thể cho phép thừa axít nitro cao hơn, ngược lại nếu muối
diazo dùng để ngưng tụ với amin (ngưng tụ trong môi trường axít) thì không
được thừa axít nitro vì chính axít này sẽ diazo hóa amin đưa vào ngưng tụ
làm giảm amin, đồng thời tạo ra sản phẩm phụ cho quá trình ngưng tụ. Axít
nitro thừa có thể phá huỷ bằng axít sulfamic hoặc ure theo các phương trình
phản ứng sau:
HNO 2 + H 2 N-SO 3 H H 2 SO 4 + N 2 + H 2 O
HNO 2 + H 2 NCONH 2 CO 2 + 2N 2 + 3H 2 O
6.2.5. Dữ liệu quang phổ của hợp chất metyl orange và β-naphtol da cam
6.2.5.1. Metyl da cam
6.2.5.1.1. Quang phổ IR
158