08.05.2013 Views

Descarga la edición íntegra en PDF - El futuro del pasado

Descarga la edición íntegra en PDF - El futuro del pasado

Descarga la edición íntegra en PDF - El futuro del pasado

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Pablo Ijalba Pérez<br />

medio de <strong>en</strong>salzar su protagonismo político. Como indica H. Mourits<strong>en</strong><br />

al analizar este mismo problema: «Rescuing the working c<strong>la</strong>sses from the<br />

“<strong>en</strong>ormous condesc<strong>en</strong>sion of posterity” is a comm<strong>en</strong>dable ambition,<br />

but the question is whether that is best done by leaving aside the stark<br />

social realities wich constrained their lives and pres<strong>en</strong>ting them as mo<strong>del</strong><br />

citiz<strong>en</strong>s» 31 . Enfatizar el papel político de <strong>la</strong>s masas popu<strong>la</strong>res seguirá dejando<br />

al descubierto otra serie de problemas igualm<strong>en</strong>te decisivos, como son sus<br />

condiciones económicas y sociales.<br />

Por otra parte, exist<strong>en</strong> algunos puntos de <strong>la</strong> interpretación que<br />

podrían dar lugar a un cierto cons<strong>en</strong>so. Todo el protagonismo que ti<strong>en</strong>e<br />

<strong>la</strong> plebe romana <strong>en</strong> <strong>la</strong>s décadas finales de <strong>la</strong> República ti<strong>en</strong>e lugar, y el<br />

matiz es importante, fuera <strong>del</strong> sistema político tradicional. Por ello es tan<br />

importante y tan decisiva <strong>la</strong> viol<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> estos años. Suponía una modalidad<br />

desestructurada de irrumpir <strong>en</strong> <strong>la</strong> política pero por procedimi<strong>en</strong>tos aj<strong>en</strong>os a<br />

el<strong>la</strong>. Y es, de manera muy significativa, <strong>la</strong> expresión que repres<strong>en</strong>ta <strong>la</strong> mayor<br />

iniciativa de <strong>la</strong>s masas popu<strong>la</strong>res de Roma. Por <strong>en</strong>cima de <strong>la</strong>s contiones y de<br />

otros procedimi<strong>en</strong>tos de repres<strong>en</strong>tatividad pública, <strong>la</strong> viol<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong> cuanto<br />

acto reivindicativo de base, significaba <strong>la</strong> toma <strong>en</strong> conci<strong>en</strong>cia y <strong>la</strong> empresa<br />

de <strong>la</strong> acción directa. Ya no se trata de una audi<strong>en</strong>cia que escucha y valora<br />

el discurso de un líder, sino de grupúsculos descontro<strong>la</strong>dos que toman<br />

<strong>la</strong>s calles para def<strong>en</strong>der sus intereses y hacerse oír. Su incid<strong>en</strong>cia fue tan<br />

destacada y su peligro tan temido desde <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se dirig<strong>en</strong>te tradicional, que<br />

pronto se convirtió <strong>en</strong> un problema a t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta.<br />

A otro nivel, el protagonismo político de <strong>la</strong> plebe <strong>en</strong> estos años<br />

procede de un factor decisivo complem<strong>en</strong>tario, que es el de justificar procesos<br />

de consolidación de nuevos poderes por medio de <strong>la</strong> legitimación fundada<br />

<strong>en</strong> el cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to <strong>del</strong> pueblo. Nunca éste deja de ser un argum<strong>en</strong>to para<br />

nada despreciable <strong>en</strong> los procesos de configuración de nuevos poderes, más<br />

aún cuando estos son de carácter novedoso —¿revolucionarios?—, y <strong>en</strong><br />

esto, el caso de <strong>la</strong> historia de Roma no iba a constituir una excepción 32 .<br />

31 H<strong>en</strong>rik Mourits<strong>en</strong>, reseña de Mass Oratory and Political Power in the Late Roman Republic,<br />

de R. Morstein-Marx, <strong>en</strong> JRS, vol. 95, 2005, p. 252.<br />

32 Según Gabba: «Come si sa, da Sil<strong>la</strong> ai Triumviri (per <strong>la</strong>sciare da parte Augusto) si<br />

avvertì sempre come indisp<strong>en</strong>sabile che misure autoritarie e “rivoluzionarie” dovessero<br />

richiedere nonpertanto una formale legitimazione “popo<strong>la</strong>re” (sarebbe facile citare esempi<br />

moderni per confronto), che sarebbe b<strong>en</strong> strano considerare come prova di democraticità».<br />

En «Democrazia a Roma...», ob. cit., p. 270.<br />

330 <strong>El</strong> Futuro <strong>del</strong> Pasado, nº 3, 2012, pp. 317-331<br />

ISSN: 1989–9289

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!